Ο Λάμπρος Κορομηλάς υπήρξε μία από τις πιο καθοριστικές φυσιογνωμίες του Μακεδονικού Αγώνα. Γεννημένος στην Αθήνα το 1856, με σπουδές στη Νομική και στα Οικονομικά, εντάχθηκε νωρίς στο διπλωματικό σώμα. Όμως, η πορεία του δεν θα ήταν μια συνηθισμένη καριέρα διπλωμάτη· θα γινόταν η ψυχή μιας ολόκληρης εθνικής προσπάθειας.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, η Μακεδονία σπαρασσόταν ανάμεσα στις βλέψεις Οθωμανών, Βουλγάρων και Σέρβων. Οι ελληνικοί πληθυσμοί βρίσκονταν σε ασφυκτική πίεση, η ελληνική παιδεία απειλούνταν, και η εθνική ταυτότητα δοκιμαζόταν καθημερινά. Μέσα σε αυτό το εκρηκτικό περιβάλλον, το 1904, ο Κορομηλάς διορίστηκε Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη. Από εκείνη τη στιγμή, η Ιστορία άλλαξε πορεία.
Με διορατικότητα, ψυχραιμία και βαθιά πίστη στο δίκαιο του ελληνισμού, ο Κορομηλάς οργάνωσε ένα αόρατο αλλά εξαιρετικά αποτελεσματικό δίκτυο συντονισμού. Στο προξενείο της Θεσσαλονίκης –που γρήγορα μετατράπηκε σε κέντρο επιχειρήσεων σχεδίαζε, καθοδηγούσε και στήριζε όλα τα ελληνικά ανταρτικά σώματα που δρούσαν στη Μακεδονία. Ήταν εκείνος που ενέπνευσε και καθοδήγησε τον Παύλο Μελά, τον καπετάν Άγρα, τον Νικηφόρο, τον Καπετάν Κώττα και δεκάδες άλλους αγωνιστές που έγραψαν ιστορία στα βουνά και στα χωριά της Μακεδονίας.
Δεν ήταν απλός παρατηρητής. Ήταν στρατηγός χωρίς όπλο, πολεμιστής χωρίς στολή. Μετέτρεψε το διπλωματικό του αξίωμα σε εθνικό όργανο αγώνα. Μέσα από κρυφές αποστολές, ανταλλαγές επιστολών, χρηματοδοτήσεις και συντονισμό εθελοντών, οργάνωσε ένα ολόκληρο σύστημα άμυνας και επίθεσης απέναντι στη βουλγαρική προπαγάνδα και στην οθωμανική αδιαφορία.
Ο Λάμπρος Κορομηλάς γνώριζε ότι ο Μακεδονικός Αγώνας δεν θα κερδιζόταν μόνο με το σπαθί, αλλά και με τη γνώση, την πίστη και την ενότητα. Υποστήριξε τη λειτουργία ελληνικών σχολείων, ενίσχυσε ιερείς και δασκάλους, φρόντισε ώστε οι κοινότητες να αισθανθούν την παρουσία της μητέρας Ελλάδας.
Μετά τη λήξη της ενεργού φάσης του Αγώνα, ο Κορομηλάς συνέχισε να υπηρετεί την πατρίδα του με συνέπεια, αναλαμβάνοντας υψηλά διπλωματικά και πολιτικά αξιώματα. Πέθανε το 1923, έχοντας προλάβει να δει τη Μακεδονία ελεύθερη, δικαιωμένη.
Η μνήμη του Λάμπρου Κορομηλά δεν ανήκει μόνο στους διπλωμάτες· ανήκει σε κάθε Έλληνα που πιστεύει πως η πατρίδα δεν υπερασπίζεται μόνο με όπλα, αλλά και με όραμα, οργάνωση και ψυχή. Ήταν ο σιωπηλός ενορχηστρωτής ενός αγώνα που αναγέννησε τη Μακεδονία και σφράγισε για πάντα την πορεία του ελληνισμού.
