Κάποτε ήταν η «λαϊκή» τροφή του καλοκαιριού, τώρα όμως για πολλά νοικοκυριά ακόμα και τα ψιλά ψάρια έχουν γίνει απλησίαστα. Η εικόνα στη Χαλκιδική, όπως τη ζούνε και τη περιγράφουν στο Xalkidikipolitiki, ιχθυοπώλες και αλιείς, αποτυπώνει τη σκληρή πραγματικότητα μιας αγοράς που πιέζεται από παντού, από τα μειωμένα αποθέματα, την ακρίβεια σε πρώτες ύλες, την επιδείνωση των θαλάσσιων συνθηκών.
«Η σαρδέλα έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τους πάγκους. Οι τιμές διπλασιάστηκαν», λέει η Αντωνία Σαρχώση, ιδιοκτήτρια ιχθυοπωλείου στα Ν. Μουδανιά με πολλά χρόνια στο επάγγελμα. «Γκρινιάζει ο κόσμος και όχι άδικα, ενώ κάποιοι σταμάτησαν τελείως το ψάρι. Πάνε πλέον σε πιο φτηνές λύσεις. Και οι παραθεριστές που έρχονται στα εξοχικά τους, ναι μεν αγοράζουν, αλλά μετράνε τι θα πάρουν. Δεν είναι όπως παλιά», τονίζει η ίδια.
Η τιμή της σαρδέλας έχει πάρει την ανηφόρα, όπως επιβεβαιώνει και ο Σάκης Πουζμπούρης, έμπειρος ιχθυοπώλης στα παράλια της Ν. Προποντίδας. «Πέρσι τη δίναμε και 7-8 ευρώ το κιλό. Τώρα, ανάλογα την ποσότητα και το κόστος προμήθειας, φτάνει και τα 13 ή 14 ευρώ. Το φελιζόλ σαρδέλας μπορεί να μας κοστίσει πάνω από 110 ευρώ, και αυτό χωρίς πλαφόν, γιατί όλα βγαίνουν σε δημοπρασία».
Η αιτία είναι σαφής, σύμφωνα με την Τάσα, επίσης ιδιοκτήτρια ιχθυοπωλείου στα Ν. Μουδανιά: «Δεν υπάρχουν ψάρια. Κακή διαχείριση, υπεραλίευση, κλιματική αλλαγή. Όλα αυτά έχουν φέρει ελλείψεις και κατά συνέπεια ανατιμήσεις. Είμαστε 20% πάνω γενικά στις τιμές. Ο κόσμος γκρινιάζει, αλλά όταν θέλει να φάει καλό ψάρι, πληρώνει».
Από τη θάλασσα στο ταμείο και στη μέση… τα δελφίνια
Ο Παναγιώτης Πανανός, ιδιοκτήτης ιχθυοπωλείου και ο ίδιος αλιέας που δραστηριοποιείται σε Θερμαϊκό, Τορωναίο, Σιγγιτικό και άλλες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, μεταφέρει ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα: «Η σαρδέλα ανέβηκε πάνω από 70% σε σχέση με πέρσι. Υπάρχει τεράστια μείωση στα αποθέματα. Ο υπερπληθυσμός των δελφινιών είναι μέρος του προβλήματος αφού ένα δελφίνι καταναλώνει 10 με 15 κιλά ψάρι την ημέρα. Αυτός ο πληθυσμός έχει αυξηθεί δραματικά, και δεν αφήνει αλιεύματα ούτε για εμάς».
Εξηγεί επίσης ότι το μικρό πλέον μέγεθος του γαύρου και όχι μόνο η τιμή, είναι επίσης σοβαρό σύμπτωμα: «Λόγω αλίευσης από μηχανότρατες τον χειμώνα και λόγω υπεραλίευσης από γρι-γρι δεν μεγάλωσε ο γαύρος. Τώρα το καλοκαίρι δεν υπάρχουν τα πατόψαρα. Μπακαλιάροι κουτσομούρες μόνο από παράκτιους και πάλι λίγα. Ο γαύρος δεν πρόλαβε να μεγαλώσει, άρα έχουμε και μικρότερα μεγέθη και χειρότερη ποιότητα. Η αύξηση στη λιανική τιμή είναι 10-20%», λέει χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, ακόμη και τα ψάρια ιχθυοτροφείου που παλαιότερα λειτουργούσαν ως μια «σταθερή» επιλογή, τώρα καταγράφουν αισθητές αυξήσεις. «Η κατάσταση στη θάλασσα έχει επηρεάσει και τις ιχθυοκαλλιέργειες – αυξήσεις ως και 20%» τονίζει ο κ. Πανανός. Οι μεταβολές στη θερμοκρασία και στη χημική σύσταση των νερών, το αυξημένο κόστος των ζωοτροφών, αλλά και η χαμηλή διαθεσιμότητα, μετακυλίονται τελικά στον καταναλωτή.
Φεύγουν τα ψάρια λόγο σεισμών στο Άγιο Όρος
Όλα αυτά συνθέτουν μια αγορά στην οποία οι παλιοί «πρωταγωνιστές» των λαϊκών αγορών, ο γαύρος, η σαρδέλα, το μπακαλιαράκι, έχουν πια εκτοπιστεί από το καθημερινό τραπέζι. Όπως λέει χαρακτηριστικά η κα Σαρχώση: «Ο κόσμος ζορίζεται. Και όταν δεν υπάρχει ψάρι, δεν έχει και περιθώρια επιλογής. Οι σεισμοί στο Άγιο Όρος λένε πως επηρέασαν ακόμα και τα αποθέματα – τα ψάρια απωθούνται μακριά για κάποιον λόγο».
Με βάση τα επίσημα στοιχεία, ο πληθωρισμός στα ψάρια κινείται στο 8,4% – όμως στα ιχθυοπωλεία της Χαλκιδικής, η αύξηση σε ορισμένα είδη φτάνει ως και το 70%. Από μια παράκτια περιοχή με παράδοση στην αλιεία και τον τουρισμό, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: η θάλασσα δεν φέρνει πια τα καλά που έφερνε. Και αν κάτι δεν αλλάξει σύντομα, τότε το ψάρι θα πάψει να είναι προσιτό και θα μείνει μόνο στις βιτρίνες.
