Η απώλεια ενός ανθρώπου είναι εξίσου σημαντική, ανεξάρτητα από το φύλο, την ηλικία ή την καταγωγή του. Την εβδομάδα που μας πέρασε, έφτασε η είδηση της εκδημίας του Ιωακείμ Παπάγγελου, του σπουδαίου αρχαιολόγου, στον οποίο οφείλουμε ένα τεράστιο κομμάτι της γνώσης μας για την ιστορία της Χαλκιδικής.
Με το έργο του, άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά του στον τόπο μας και στη μελέτη του αρχαίου,βυζαντινού και νεώτερου πολιτισμού.
Σήμερα επιλέγουμε να τιμήσουμε και μια άλλη, λιγότερο γνωστή πτυχή του, που αποδεικνύει πως ήταν ένας άνθρωπος των πράξεων, της τόλμης και της αγάπης για τον τόπο του.
Ο νεαρός από τη Νικήτη που άφησε το δικό του στίγμα, ο Ιωακείμ Παπάγγελος, πριν γίνει γνωστός για την προσφορά του στην αρχαιολογία, ήταν ένας από τους πρώτους κολυμβητές που τόλμησαν να διασχίσουν τον Τορωναίο Κόλπο. Δεν το έκανε για τη δόξα, αλλά για μια ιδέα, για την Ελλάδα.
Το 2019, μιλώντας στο Humanstories, είχε αφηγηθεί τη μοναδική αυτή εμπειρία του, αποκαλύπτοντας το πάθος, την αποφασιστικότητα και το θάρρος που τον χαρακτήριζαν σε όλη του τη ζωή.
Εμείς θέλουμε να τον θυμόμαστε έτσι: να ταξιδεύει στα καταγάλανα νερά του Τορωναίου, με το ίδιο θάρρος και αγάπη που είχε πάντα για τη Χαλκιδική και την ιστορία της.
Είναι αρχές Ιουλίου του 1971. Στην ταβέρνα του Κοσμά Καραλή στο χωριό της Νικήτης στην Χαλκιδική, μια παρέα νέων του χωριού, επηρεασμένη και από το κλίμα της εποχής – αφού είναι τα μέσα της δικτατορίας- συζητά και προβληματίζεται. Έχουν περάσει 150 χρόνια από την επανάσταση του 1821 και παρά το ότι η χούντα διοργανώνει εκδηλώσεις για την επέτειο, εκείνοι θέλουν να τιμήσουν αυτούς που έδωσαν την ζωή τους για την Ελλάδα, με έναν δικό τους τρόπο. Είναι όλοι τους φοιτητές, εκτός από τον Άγγελο Κουτλιάνο, ο οποίος είναι καθηγητής φυσικής αγωγής. Κουβέντα στην κουβέντα, η επανάσταση του 1821, μπλέκει με μια αισθηματική ιστορία (μύθος ή πραγματικότητα δεν γνωρίζει κανείς) στο περιθώριο μιας άλλης ιστορικής στιγμής, μιας εκστρατείας τον Αθηναίων στην αρχαία Όλυνθο, και στο τέλος, δίχως κανείς να το καταλάβει, δημιουργείται ένα νέο ιστορικό γεγονός. Γεννιέται, ο πρώτος αγώνας κολύμβησης σε ανοικτή θάλασσα. Ο διάπλους του Τορωναίου κόλπου. Ο πρώτος και κορυφαίος αγώνας κολύμβησης σε ανοικτή θάλασσα στην Ελλάδα, που φέτος μετρά την 43η του διοργάνωση.
Ο Άγγελος Κουτλιάνος, ο Χρήστος Ξανθόπουλος, ο Μάκης Παπάγγελος, ο Νίκος Παπαθανασίου, ο Νίκος Μπιλάλης και ο Γιώργος Καραθανάσης, ήταν οι έξι κολυμβητές από τη Νικήτη (ο Καραθανάσης ήταν από τον Πολύγυρο) που τον Ιούλιο του 1971 ξεκίνησαν για να πραγματοποιήσουν το ακατόρθωτο. Να κολυμπήσουν από το δεύτερο πόδι της Χαλκιδικής στο πρώτο. Ο Άγγελος Κουτλιάνος, τερμάτισε στην Καλλιθέα, ενώ ο Χρήστος Ξανθόπουλος σε μια παραλία μεταξύ Αφύτου και Νέας Φώκιας. Οι υπόλοιποι, αυτοδίδακτοι κολυμβητές, χτυπημένοι από τα κύματα, ανέβηκαν στην μοναδική βάρκα που δέχθηκε να τους ακολουθήσει στο εγχείρημα τους. Το νέο μεταδόθηκε γρήγορα. Εξάλλου, το σκάφος του λιμενικού, είχε βγει πολύ νωρίτερα, στην ανοικτή θάλασσα και έψαχνε τους τρελούς από τη Νικήτη (νεκρούς ή ζωντανούς) που είχαν αποφασίσει με πέντε μποφόρ αέρα και κυματισμό που έφτανε τα δύο μέτρα, να καλύψουν τα 24 χιλιόμετρα που χωρίζουν το ένα πόδι της Χαλκιδικής από το άλλο.
«Στον τερματισμό, είχαν μαζευτεί γύρω στους πεντακόσιους κατοίκους που δεν πίστευαν στα μάτια τους» θυμάται ο Άγγελος Κουτλιάνος. Ο ίδιος, προπονητής τότε στο Ναυτικό Όμιλο Καλαμακίου, είχε αναλάβει να προπονήσει τους συνκολυμβητές του στο επικίνδυνο εγχείρημα.
ΟΙ ΤΡΕΛΟΙ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
«Η αρχική ιδέα, ήταν να τιμήσουμε τους ήρωες της επανάστασης του 1821, κολυμπώντας από την Νικήτη, ως το Καστρί, την θέση που βρίσκονταν ο αρχαίος οικισμός και πίσω. Δηλαδή μια απόσταση έξι χιλιομέτρων» θυμάται ο Άγγελος Κουτλιάνος και συνεχίζει: «Τότε ο Άκης Παπάγγελος, που ήταν αρχαιολόγος, μας είπε μια ιστορία, ότι σε μια εκστρατεία των Αθηναίων στην αρχαία Όλυνθο, ένας στρατιώτης που ήταν ερωτευμένος με μια κοπέλα στην Ποτίδαια, πήδηξε από το πλοίο και κολύμπησε μέχρι απέναντι για την συναντήσει. Τότε μας ήρθε η ιδέα για τον διάπλου. Στο χωριό μας θεωρούσαν τρελούς. Τότε, οι περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους της Νικήτης, πήγαιναν στην θάλασσα μόνον για να πλυθούν. Δεν ήξεραν να κολυμπούν καθόλου. Τους φαίνονταν ασύλληπτο ότι θα μπορούσαν κάποιοι να περάσουν κολυμπώντας από την Σιθωνία στην Κασσάνδρα. Κανένας βαρκάρης δεν δέχονταν να μας συνοδεύσει. Τελικά ο Τιμολέων Καλέας, επαγγελματίας ψαράς, δέχθηκε να έρθει μαζί μας. Αυτός ήταν ο ήρωας του πρώτου διάπλου, γιατί μας πήγε με κουπί μέχρι απέναντι σπρώχνοντας μια βάρκα οκτώ μέτρων. Στο τέλος, τα χέρια του είχαν ματώσει, από την προσπάθεια παρά το ότι τα είχε δέσει με πανιά. Κωπηλατούσε, 11 ώρες και 45 λεπτά. Τόσο μας πήρε την πρώτη χρονιά η διάπλευση. Τα πρώτα χρόνια, δεν γίνονταν αγώνας. Κολυμπούσαν μαζί όλοι οι κολυμβητές και στο τελευταίο χιλιόμετρο, όποιοι είχαν δυνάμεις έφευγαν για να υπάρχει μια κατάταξη».
Ο ΦΟΒΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΡΧΑΡΙΕΣ
Το 1971, όχι μόνον στη Νικήτη αλλα και σε ολόκληρη Βόρεια Ελλάδα, οι αθλητές κολυμβητές μετριόνταν στα δάκτυλα ενός χεριού αφού οι προπονήσεις γίνονταν –όπου γίνονταν- μόνον στην θάλασσα. Η θάλασσα όμως, ήταν ένας τόπος γεμάτος κινδύνους. «Ο μεγάλος μας φόβος, ήταν οι καρχαρίες και οι ξιφίες» θυμάται ο Άγγελος Κουτλιάνος. «Πλάι στην Νικήτη, στην Γερακινή, έφταναν συνέχεια πλοία από διάφορα μέρη, για να φορτώσουν Λευκόλιθο. Ο φόβος μας ήταν μην τυχόν και συναντήσουμε κάποιον καρχαρία που θα ακολουθούσε τα πλοία. Παράλληλα, οι ψαράδες, συχνά, έπιαναν στα δίκτυα τους σκυλόψαρα. Οι γονείς μας φοβόταν και θυμάμαι ότι ο Μάκης Κρικελίκος που ήθελε να κολυμπήσει μαζί μας, δεν το έκανε γιατί δεν τον άφηνε η μητέρα του. Εμένα η δική μου, μου είχε δώσει ένα ξύλινο σταυρό από το Άγιο Όρος όπου μέσα είχε λίγο τίμιο ξύλο. Τον φορούσα σε όλο τον αγώνα και ένιωθα ότι μας προστάτευε. Ο φόβος όμως υπήρχε. Η τότε αρραβωνιαστικιά μου και νυν γυναίκα μου, η Αγγελική που ήταν πάνω στη βάρκα, μου έλεγε «μην κολυμπάς μόνος σου. Κάτσε δίπλα στον Ξανθόπουλο ώστε αν έρθει καρχαρίας, να έχεις μισές πιθανότητες». Ξεκινήσαμε στις επτά ή τις οκτώ το πρωί και λίγο πριν μπούμε στο νερό, διακόσια μέτρα από την ακτή, ένας τεράστιος ξιφίας πηδούσε έξω από το νερό. Τότε ο κόλπος είχε πολλά ψάρια. Ο φόβος των γονιών μου για τα μεγάλα ψάρια, με κράτησε και από το να προσπαθήσω να κολυμπήσω την Μάγχη» συμπληρώνει.
