Ο Αύγουστος του 1923 αποτελεί το καθοριστικό σημείο εκκίνησης για τα Νέα Μουδανιά, τον τόπο που γεννήθηκε κυριολεκτικά μέσα από τη στάχτη και την προσφυγιά. Τότε έφτασαν οι πρώτες 79 οικογένειες, μεταφερόμενες από τη Θεσσαλονίκη στο Καργί Λιμάνι, για να στήσουν τις πρώτες σκηνές τους στον χώρο όπου σήμερα υψώνεται ο κεντρικός ναός του Αγίου Γεωργίου και στους γύρω δρόμους.
Οι νεοφερμένοι οδηγήθηκαν στις σκηνές, όπου ο Μητροπολίτης Διόδωρος και ο ανθυπομοιράρχος Ν. Παγετάκης μοίραζαν τρόφιμα, φάρμακα και χρήματα. Παράλληλα, συγκροτήθηκε μια τοπική επιτροπή με τους Νικόλαο Χατζηπέτρου, Ανδρέα Τζάμτζαλη και Σταύρο Παπόγλου, οι οποίοι ανέλαβαν να παραλαμβάνουν και να διανέμουν τα βοηθήματα που έφταναν από την Κεντρική Επιτροπή.
Στα τέλη του 1924, οι οικογένειες είχαν ήδη ξεπεράσει τις 200. Η εικόνα, όμως, του οικισμού ήταν ακόμη σκληρή και πρωτόγονη. Δεν υπήρχαν σπίτια· αντίσκηνα και πρόχειρες παράγκες από σανίδια έδιναν καταφύγιο σε πολλές ψυχές μαζί. «Πιάσαμε… πού ήτανε του Αβράμη ο φούρνος; Ακριβώς εκεί είχαμε το αντίσκηνο», μαρτυρούσαν αργότερα οι πρώτοι κάτοικοι. Σε πολλές περιπτώσεις, ξύλινοι θάλαμοι κατασκευάστηκαν εσπευσμένα, στεγάζοντας ομαδικά οικογένειες που πάλευαν να σταθούν όρθιες στη νέα τους πατρίδα.
Όλη η περιοχή κάτω από το σπίτι του Κακιού και του Ζαμπέτογλου ήταν γεμάτη παράγκες. Εκεί ξεκίνησε να χτυπά η πρώτη καρδιά των Νέων Μουδανιών: με την ελπίδα, την αγωνία, τη δύναμη της κοινότητας και την αποφασιστικότητα των προσφύγων να ριζώσουν ξανά.
Μέσα σε λίγα χρόνια, το μικρό προσφυγικό καταφύγιο μεταμορφώθηκε σε οργανωμένο χωριό. Η ανάπτυξη ήταν ραγδαία, και το σημείο μηδέν του Αυγούστου 1923 έγινε το θεμέλιο μιας πόλης που έμελλε να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί σε κέντρο ολόκληρης της Χαλκιδικής.
Πηγή: Θεοπίστη – Ελένη Πασχαλάκη, Η τοπική κοινωνία ως παλίμψηστο. Διερευνώντας τη διαστρωμάτωση του χώρου σ΄ έναν «μικρό τόπο»: Η περίπτωση των Νέων Μουδανιών, Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Κομοτηνή, Ιούνιος 2020.
«Η Χαλκιδική των Προσφύγων 1922»
Παρακολουθήστε απόσπασμα από την ταινία που αναφέρεται ειδικά στην ιστορία των Νέων Μουδανιών.
Η ταινία, παραγωγής 2022, δημιουργήθηκε με αφορμή τα 100 χρόνια από την Ανταλλαγή των Πληθυσμών και αφορά όλα τα προσφυγικά χωριά και οικισμούς της Χαλκιδικής.
Με ιστορικά στοιχεία, αρχειακό υλικό και σκηνές δραματοποίησης, ζωντανεύει την πορεία ενός αιώνα, από τα πρώτα αντίσκηνα μέχρι τη δημιουργία των σύγχρονων κοινοτήτων.
