Βρέθηκα σε έναν τόπο μακριά από τα γνώριμα τοπία μου. Όχι θάλασσα, γλάρους και μελτέμια, αλλά σε υψόμετρο 1.455 μέτρων, στα Λιβάδια Κοτύλης, εκεί όπου η Δυτική Μακεδονία αγκαλιάζει τα σύννεφα.
Ο δρόμος κακοτράχαλος, γεμάτος ανηφόρες, στροφές και απότομα σκαμπανεβάσματα. Σαν τη νεότερη ελληνική ιστορία, σκέφτηκα. Δύσκολες ισορροπίες, ανατροπές, πληγές και ελπίδες. Ίσως γι’ αυτό να μη θέλησαν ποτέ να τον στρώσουν∙ να σε βάλουν από την αρχή στη διάθεση εκείνη που απαιτείται για να κατανοήσεις τι θα συναντήσεις. 
Μετά από τέσσερα χιλιόμετρα μέσα σε δάσος ατελείωτης ομορφιάς, με πεύκα που αγγίζουν τον ουρανό και μια ησυχία σχεδόν μεταφυσική, εμφανίστηκε ξαφνικά ένα ξέφωτο. Δύο κτήρια, λιτά, μα μέσα τους έκρυβαν έναν ολόκληρο κόσμο. Το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης. Εκεί όπου οι κορυφές του Γράμμου στέκουν αγέρωχες, μάρτυρες γεγονότων που σημάδεψαν για πάντα την Ελλάδα. Εκεί όπου 12.000 ψυχές χάθηκαν, όταν ο εμφύλιος έσπειρε το μίσος ανάμεσα σε αδέρφια.
Κοίταξα γύρω μου. Τοπίο γαλήνιο, φωτεινό, σαν να μην πέρασε ποτέ η θύελλα. Και όμως, ξέρω πως πίσω από αυτήν την ηρεμία κρύβεται η ένταση μιας εποχής που μάτωσε την ψυχή του τόπου. Η αντίθεση με συγκλόνισε: εκεί όπου αντηχούσαν άλλοτε εκρήξεις, τώρα ακούγεται μόνο το θρόισμα των φύλλων. Εκεί όπου κάποτε υπήρχε κραυγή και θάνατος, σήμερα υπάρχει σιωπή, συμφιλίωση.
Μπαίνοντας στην έκθεση, είδα την ιστορία να ζωντανεύει. Από τον Μακεδονικό Αγώνα, τους Βαλκανικούς Πολέμους, τον Α΄ και τον Β΄ Παγκόσμιο, μέχρι τον Εμφύλιο που έγραψε τις πιο μαύρες σελίδες. Οι φωτογραφίες, οι χάρτες, τα πρωτοσέλιδα εφημερίδων δεν ήταν απλώς εκθέματα∙ ήταν μαρτυρίες ανθρώπων. Ένιωθα να περνούν από μπροστά μου άνδρες και γυναίκες, οικογένειες, να παλεύουν για την ελευθερία και ύστερα να στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου.
Ήταν μια βουτιά στην ελληνική ιστορία, αλλά και μια μαχαιριά στην ελληνική ψυχή. Γιατί αυτοί που απελευθέρωσαν την πατρίδα, με την ίδια ξιφολόγχη πλήγωσαν τον αδελφό τους. Έφυγα με την καρδιά βαριά, μα ταυτόχρονα γεμάτη περηφάνια για τη μεγαλοψυχία και την τόλμη των ανθρώπων μας. Και με ένα «γιατί» να αιωρείται∙ γιατί έπρεπε να ζήσουμε εκείνον τον αδελφοκτόνο πόλεμο.
Ο Γράμμος μένει εκεί, αιώνιος, να θυμίζει και να συμφιλιώνει.
Ένα τοπίο όπου η φύση θεράπευσε τις πληγές που άνοιξε η ιστορία, μα ποτέ δεν θα τις σβήσει.
Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης
Λιβάδια Κοτύλης, 52051, Νεστόριο, Καστοριά
🌐 www.grammos-pes.gr
facebook.com/ParkoEthnikesSymphilioses
[email protected]
Πληροφορίες για τον ξενώνα και το εστιατόριο: 24670 21853 – 693 670 2271
Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία
Βασιλίσσης Σοφίας 11, 10671, Αθήνα
