Καθώς η 5η Ιουνίου, Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία σε έναν κόσμο που καλείται να ισορροπήσει μεταξύ οικολογικής επιβίωσης και κοινωνικής ευημερίας, το σύνθημα της φετινής χρονιάς, #BeatPlasticPollution, στρέφει την προσοχή στην κρίση της πλαστικής ρύπανσης — μια κρίση που δεν είναι μόνο περιβαλλοντική, αλλά και κοινωνικοοικονομική.
Στην Ελλάδα, οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί: πάνω από 700.000 τόνοι πλαστικών αποβλήτων παράγονται κάθε χρόνο, ενώ λιγότερο από το 10% ανακυκλώνεται. Η θερινή περίοδος, με την αύξηση του τουρισμού, επιδεινώνει την κατάσταση, οδηγώντας σε αύξηση των απορριμμάτων έως και κατά 26%, ενώ 40.000 τόνοι πλαστικού καταλήγουν κάθε χρόνο στη φύση και τις θάλασσες της χώρας.
Πέρα από τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, η πλαστική ρύπανση επηρεάζει άμεσα τον κόσμο της εργασίας. Εργαζόμενοι σε τομείς όπως η καθαριότητα, η ανακύκλωση και η διαχείριση αποβλήτων, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, συχνά χωρίς επαρκή μέτρα προστασίας, με ανεπαρκή αμοιβή και υπό επισφαλείς συνθήκες. Ταυτόχρονα, οι κοινότητες που εξαρτώνται από τον τουρισμό, την αλιεία ή τη ναυτιλία βιώνουν τις συνέπειες μιας υποβαθμισμένης φυσικής κληρονομιάς.
Οι οργανώσεις των εργαζομένων ζητούν όλο και πιο επιτακτικά μια Δίκαιη Μετάβαση, δηλαδή μια περιβαλλοντική αλλαγή που δεν θα αφήσει πίσω της ανθρώπους, επαγγέλματα ή περιοχές. Μεταξύ των βασικών αιτημάτων περιλαμβάνονται:
-
Η εγγύηση αξιοπρεπούς εργασίας και σεβασμού των εργασιακών δικαιωμάτων κατά την εφαρμογή περιβαλλοντικών πολιτικών.
-
Η επένδυση σε ποιοτικές πράσινες θέσεις εργασίας, που θα προκύψουν από την ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας.
-
Η πρόσβαση στην επανακατάρτιση και στην πράσινη εκπαίδευση, ώστε οι εργαζόμενοι να μη μείνουν εκτός των νέων παραγωγικών μοντέλων.
-
Η υγειονομική και κοινωνική προστασία για όσους επηρεάζονται ή μετακινούνται επαγγελματικά από τις αλλαγές.
-
Η συμμετοχή των εργαζομένων στον σχεδιασμό της πράσινης μετάβασης μέσω θεσμικού κοινωνικού διαλόγου.
Το κεντρικό μήνυμα είναι ξεκάθαρο: οι εργαζόμενοι δεν είναι εμπόδιο στην περιβαλλοντική αλλαγή — είναι αναπόσπαστο κομμάτι της λύσης. Αντιπροσωπεύουν όχι μόνο τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εργασία, αλλά και τη γνώση και εμπειρία για το πώς μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά και δίκαια κάθε σχέδιο μετάβασης.
Η πλαστική ρύπανση στην Ελλάδα κοστίζει τουλάχιστον 26 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, με πολλαπλασιαστικό αντίκτυπο στην τοπική οικονομία. Η μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο και καθαρό παραγωγικό μοντέλο είναι αναπόφευκτη — όμως ο τρόπος που θα γίνει, είναι επιλογή.
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος δεν είναι μόνο μια ευκαιρία για ευαισθητοποίηση. Είναι υπενθύμιση πως δεν υπάρχει πράσινο μέλλον χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη. Γιατί, όπως λένε χαρακτηριστικά διεθνείς εργατικές ενώσεις:
«Δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας σε έναν νεκρό πλανήτη.»
