Η Άρτεμις, η αρχαία θεά του κυνηγιού, της φύσης και της προστασίας των ζώων, είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τη Χαλκιδική, η οποία αποτυπώνεται τόσο στη μυθολογία όσο και στα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής. Σημαντικό τεκμήριο αυτής της σχέσης αποτελεί ένα μαρμάρινο αγαλμάτιο της θεάς (ΠΟΤ 625), που φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου και χρονολογείται στο α’ μισό του 3ου αιώνα μ.Χ. Το αγαλμάτιο βρέθηκε τον Δεκέμβριο του 2007 σε ανασκαφή ρωμαϊκής έπαυλης στη Νέα Ποτίδαια, αναδεικνύοντας τη διαχρονική παρουσία της λατρείας της Αρτέμιδος στην περιοχή.
Η Άρτεμις και το Άγιον Όρος
Η τρίτη χερσόνησος της Χαλκιδικής, το σημερινό Άγιον Όρος, στην αρχαιότητα ήταν αφιερωμένη στην Άρτεμη.Ένα εντυπωσιακό παράδειγμα της μετάβασης από την αρχαία στη χριστιανική λατρεία συναντάται στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας. Στην παράσταση του Ευαγγελισμού (1535-1541), έργο που πιθανότατα φιλοτέχνησε ο Θεοφάνης ο Κρης, εκτός από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ και την Παναγία, εμφανίζεται μια νεαρή κοπέλα με αδράχτι και κόκκινο νήμα μια συμβολική αναφορά στις αρχαίες θεότητες του τοκετού και της γυναικείας δημιουργίας, όπως η Άρτεμις και η Ειλείθυια.
Η λατρεία της Αρτέμιδος στη Χαλκιδική και τη Μακεδονία
Η παρουσία της Άρτεμιδος στη Χαλκιδική συνδέεται και με τη φύση του τόπου. Το ιερό ζώο της, το κόκκινο ελάφι (Cervus elaphus), συνέχισε να ζει για αιώνες στα δάση της Σιθωνίας και της Ανατολικής Μακεδονίας. Παράλληλα, η περιοχή παρήγαγε αγγεία και αμφορείς που συχνά έφεραν παραστάσεις της θεάς, ενώ τα λατομεία των Φούρνων Κορσεών έδιναν μάρμαρο για ναούς αφιερωμένους σε εκείνη, όπως η Άρτεμις Ταυροπόλος στην Ικαρία.
Η λατρεία της Αρτέμιδος ήταν έντονη σε όλη τη Μακεδονία. Στη Θάσο υπήρχε ήδη από τον 7ο αιώνα π.Χ. ιερό της θεάς, ενώ ένας από τους μήνες του μακεδονικού ημερολογίου ονομαζόταν «Αρτεμίσιος». Ακόμη και στον 2ο αιώνα μ.Χ., επιγραφές μαρτυρούν ότι η λατρεία της θεάς συνδέει τη Μακεδονία με τον ευρύτερο ελληνικό κόσμο.
Συμπέρασμα
Η Άρτεμις στη Χαλκιδική δεν ήταν απλώς μια θεά του κυνηγιού, αλλά μια θεότητα που συνδέθηκε με τη φύση, τη γυναικεία δημιουργία και την ιερότητα του τόπου. Από την αρχαία αφιέρωση της τρίτης χερσονήσου στην Άρτεμη μέχρι τη μεταγενέστερη τιμή της Παναγίας στο Άγιον Όρος, η παρουσία της θεάς άφησε ανεξίτηλα σημάδια στον πολιτισμό και τη μνήμη της Χαλκιδικής.
Πηγή: Γ. Λεκάκης, Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις και Τα επίθετα της θεάς Αρτέμιδος, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 19.12.2022.
