Σε έναν χώρο που συχνά κατακλύζεται από υποθέσεις, υπερβολές και θεωρίες χωρίς τεκμηρίωση, η αρχαιολόγος Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα ξεχωρίζει για την προσήλωση, τη σοβαρότητα και τη μετριοπάθειά της. Χωρίς να επιζητεί τη δημοσιότητα, εργάζεται εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, με στόχο την ανάδειξη της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης που φέρει το όνομα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Αφοσιωμένη στην επιστήμη, μακριά από εμμονές
Η Λημναίου-Παπακώστα, αν και εργάζεται στην καρδιά της πόλης που ίδρυσε ο Αλέξανδρος, απορρίπτει κάθε χαρακτηρισμό που την θέλει «κυνηγό του τάφου». Αντιθέτως, υπογραμμίζει ότι η ενασχόλησή της με τον Μακεδόνα στρατηλάτη προκύπτει φυσικά από τη γεωγραφία της έρευνάς της και όχι από προσωπική εμμονή. «Δεν ψάχνω να βρω τον τάφο του Αλεξάνδρου σαν κυνηγός θησαυρού. Αν είμαι ευλογημένη και τον βρω, δεν το ξέρω. Συνεχίζω να εργάζομαι με συνέπεια», δηλώνει χαρακτηριστικά.
Το Ελληνικό Ίδρυμα Αλεξανδρινού Πολιτισμού και οι ανασκαφές
Η παρουσία της στην Αίγυπτο ξεκίνησε το 1996, με αφορμή ένα επιστημονικό συνέδριο. Από το 1998 ξεκίνησε συστηματικές ανασκαφές, ενώ το 2000 ίδρυσε το Ελληνικό Ίδρυμα Αλεξανδρινού Πολιτισμού (HRIAC) με τη συμμετοχή Ελλήνων της διασποράς και διεθνών προσωπικοτήτων. Οι έρευνες επικεντρώθηκαν σε σημεία-κλειδιά της Αλεξάνδρειας, όπως η περιοχή «Terra Sancta», το εβραϊκό νεκροταφείο, και από το 2007, το πάρκο Σαλαλάτ.
Η στιγμή της μεγάλης ανακάλυψης
Ύστερα από χρόνια επίμονης εργασίας και σε μια στιγμή που σκέφτηκε να διακόψει τις ανασκαφές, η τύχη της χαμογέλασε. Σε μια μικρή ανασκαφή, το έδαφος υποχώρησε, αποκαλύπτοντας το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σε αντίθεση με μεταγενέστερες ιδεαλιστικές απεικονίσεις, το συγκεκριμένο εύρημα θεωρείται ως η πιο ρεαλιστική απεικόνιση του ίδιου του Αλεξάνδρου, γεγονός που το καθιστά μοναδικό στην παγκόσμια αρχαιολογική έρευνα.
Πέρα από το άγαλμα, η αρχαιολόγος και η ομάδα της έφεραν στο φως τα θεμέλια ενός εντυπωσιακού μνημειακού κτηρίου, τον αρχικό βασιλικό δρόμο της Αλεξάνδρειας και λαξευμένες σήραγγες της Πτολεμαϊκής περιόδου. «Αυτές οι στιγμές είναι η ανταμοιβή κάθε αρχαιολόγου», έχει πει η ίδια.
Η διεθνής αναγνώριση χωρίς θόρυβο
Το έργο της έχει κερδίσει το ενδιαφέρον σημαντικών φορέων και διεθνών μέσων, όπως το National Geographic και το Netflix, που παρουσίασαν τη δουλειά της σε ντοκιμαντέρ και δραματοποιημένες σειρές. Η ίδια, πάντως, παραμένει προσγειωμένη και επισημαίνει ότι τέτοιες παραγωγές, παρά τα όποια αφηγηματικά ελευθερία, έχουν συμβάλει στη διάδοση του έργου της και της ελληνικής ιστορίας σε παγκόσμιο κοινό.
Μια ερευνήτρια διαφορετική από τις άλλες
Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα δεν επιδιώκει τα φώτα της δημοσιότητας. Με σεμνότητα και επιστημονική συνέπεια, έχει καταφέρει να αναδείξει μερικά από τα σημαντικότερα ευρήματα στην Αλεξάνδρεια των τελευταίων δεκαετιών. Η στάση της απέναντι στο «ιερό δισκοπότηρο» της παγκόσμιας αρχαιολογίας –τον εντοπισμό του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου– δεν χαρακτηρίζεται από φαντασιοπληξία, αλλά από επιστημονική υπευθυνότητα.
Όπως λέει η ίδια: «Ζω και εργάζομαι στην Αλεξάνδρεια, όπου πιστεύω βάσει πηγών πως βρίσκεται ο τάφος. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τον αναζητώ με εμμονή. Συνεχίζω να κάνω αυτό που μου διδάσκει η επιστήμη μου: να ερευνώ, να ανασκάπτω, να σέβομαι την ιστορία».
