Γράφει η Σουζάνα Καζάκα
Η ιστορική φυλακή-πρότυπο της Χαλκιδικής παραδίδεται στη φθορά και στις επενδυτικές πιέσεις. Μια επένδυση 30 εκατομμυρίων έμεινε κενή, ενώ η γη-φιλέτο οδηγείται σε παραχώρηση για τουριστική αξιοποίηση.
Τι σημαίνει το κλείσιμο των αγροτικών φυλακών για το σωφρονιστικό σύστημα και την κοινωνία.
Από πρότυπο επανένταξης στην εγκατάλειψη
Η Αγροτική Φυλακή Κασσάνδρας, η πρώτη που λειτούργησε στην Ελλάδα το 1930, για δεκαετίες υπήρξε υπόδειγμα σωφρονισμού. Οι κρατούμενοι εργάζονταν στα χωράφια, στα κοπάδια και στο τυροκομείο, αποκτώντας δεξιότητες, μεροκάματα και ελπίδα επανένταξης. Η φυλακή όχι μόνο αυτοσυντηρούνταν, αλλά προμήθευε με τρόφιμα και άλλα καταστήματα κράτησης, μειώνοντας το συνολικό κόστος για το Δημόσιο.
Σήμερα, η εικόνα είναι ζοφερή: εγκαταλελειμμένα κτήρια, περιορισμένες καλλιέργειες, ζώα έγκλειστα σε στάβλους χωρίς βοσκή και ένας πληθυσμός κρατουμένων που χρόνο με τον χρόνο συρρικνώνεται. Ο θεσμός που κάποτε βραβεύτηκε για πρακτικές αειφορίας, σήμερα πνέει τα λοίσθια.
Μια επένδυση 30 εκατομμυρίων που πήγε χαμένη
Το μεγαλύτερο σκάνδαλο εγκατάλειψης αφορά το Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρατουμένων (ΚΑΤΚ) που κτίστηκε στην Κασσάνδρα. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1994, κόστισε περίπου 30 εκατομμύρια ευρώ από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους και προοριζόταν να αποτελέσει πανευρωπαϊκή καινοτομία: ένα σωφρονιστικό ίδρυμα όπου οι τοξικομανείς κρατούμενοι θα αντιμετωπίζονταν ως θεραπευόμενοι.
Μέχρι το 2004 οι εγκαταστάσεις είχαν σχεδόν ολοκληρωθεί. Κι όμως, το ΚΑΤΚ δεν λειτούργησε ποτέ. Τα κτήρια έμειναν κενά, λεηλατήθηκαν από τον χρόνο και την αδιαφορία, και σήμερα αποτελούν μνημείο σπατάλης. Εκατομμύρια που θα μπορούσαν να αλλάξουν το τοπίο του σωφρονισμού, χάθηκαν χωρίς ποτέ να δοθεί δεύτερη ευκαιρία στους ανθρώπους για τους οποίους προορίζονταν.
Η γη-φιλέτο στον χάρτη των τουριστικών επενδύσεων
Η Αγροτική Φυλακή Κασσάνδρας βρίσκεται σε μια από τις πιο όμορφες και ακριβές περιοχές της Χαλκιδικής: δίπλα στη Σάνη, σε επαφή με προστατευμένο υδροβιότοπο και σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα. Η γη της χαρακτηρίζεται «φιλέτο» από το ίδιο το ΤΑΙΠΕΔ, που το 2014 παρέλαβε 915 στρέμματα για αξιοποίηση.
Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία παραχώρησης 642 στρεμμάτων για 99 χρόνια, με στόχο την ανάπτυξη πολυτελών τουριστικών εγκαταστάσεων. Πρόκειται για εκτάσεις όπου μέχρι πρότινος οι κρατούμενοι καλλιεργούσαν σιτηρά και ζωοτροφές, αλλά και για τμήματα με γεωτρήσεις νερού που εξυπηρετούσαν τη φυλακή. Αν χαθούν, η ίδια η λειτουργία του αγροκτήματος καθίσταται αδύνατη.
Τι σημαίνει το κλείσιμο των αγροτικών φυλακών
Η εξαφάνιση της φυλακής Κασσάνδρας δεν θα είναι απλώς μια τοπική απώλεια. Θα είναι καίριο πλήγμα για το σωφρονιστικό σύστημα της χώρας. Οι αγροτικές φυλακές είναι το μόνο μοντέλο που συνδυάζει τιμωρία με δημιουργία: οι κρατούμενοι εργάζονται, συμβάλλουν, μειώνουν την ποινή τους και επιστρέφουν πιο έτοιμοι στην κοινωνία.
Το κλείσιμο σημαίνει:
-
Περισσότερους κρατούμενους σε υπερπλήρη κλειστά καταστήματα.
-
Απώλεια πολύτιμων παραγωγικών μονάδων που τροφοδοτούσαν τις φυλακές με τρόφιμα.
-
Υπονόμευση του θεσμού της επανένταξης, που δίνει ελπίδα και μειώνει την υποτροπή.
-
Εξάρτηση της τοπικής κοινωνίας αποκλειστικά από τον τουρισμό, με απώλεια θέσεων εργασίας που σχετίζονταν με τη φυλακή.
Το μέλλον: δημόσιο αγαθό ή εμπόρευμα;
Το ερώτημα είναι απλό αλλά κρίσιμο: Θα διασωθεί η Αγροτική Φυλακή Κασσάνδρας ως δημόσιος θεσμός ή θα παραδοθεί οριστικά σε ιδιωτικά συμφέροντα; Η απάντηση θα καθορίσει όχι μόνο το μέλλον της Χαλκιδικής, αλλά και την κατεύθυνση της σωφρονιστικής πολιτικής της χώρας.
Γιατί αν χαθούν ο αγροτικές φυλακές Κασσάνδρας, δεν θα χαθεί απλώς ένα αγρόκτημα. Θα χαθεί η πιο ανθρώπινη πτυχή του σωφρονιστικού μας συστήματος.
