Στις 28 Οκτωβρίου 1940 η Ελλάδα βρέθηκε στη δίνη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, απαντώντας με το ιστορικό «Όχι» στην ιταλική πρόκληση. Από την πρώτη κιόλας στιγμή χιλιάδες νέοι από κάθε γωνιά της χώρας πήραν τον δρόμο για το αλβανικό μέτωπο. Η Χαλκιδική, με τις αγροτικές κοινότητες, τα παράλια και τα ορεινά της χωριά, δεν θα μπορούσε να μείνει αμέτοχη. Δεκάδες Χαλκιδικιώτες άφησαν τη θαλπωρή των οικογενειών τους και βρέθηκαν στα βουνά της Ηπείρου και της Αλβανίας, πολεμώντας για την ελευθερία.
Η λίστα των θυσιών
Η καταγραφή των πεσόντων και τραυματιών από τη Χαλκιδική αποτυπώνει τη μεγάλη συμμετοχή και το βαρύ τίμημα του νομού. Μερικά από τα ονόματα που ξεχωρίζουν:
-
Από τα Δουμπιά, ο Χρήστος Πιτσιόρλας σκοτώθηκε σε βομβαρδισμό στο Τσοτύλι.
-
Από τον Μαρμαρά, ο Δημήτριος Παντελής έσβησε στο αναρρωτήριο του συντάγματος.
-
Από τη Νικήτη, ο Ταγματάρχης Αθανάσιος Καράλης έπεσε ηρωικά στη Χειμάρρα, ενώ οι Αθανάσιος Κανάτας και Περικλής Ζώρμπας χάθηκαν από αεροπορικούς βομβαρδισμούς.
-
Από τη Νέα Όλυνθο, οι Νικόλαος Καραβάνας και Πέτρος Πεσλόγλου άφησαν την τελευταία τους πνοή στα οχυρά και στα στρατιωτικά νοσοκομεία.
-
Από τη Γαλάτιστα, οι Εμμανουήλ Τσιφούτης, Κωνσταντίνος Καλόγερας, Παναγιώτης Κίσλας, Κωνσταντίνος Κοράτζινος, Γεώργιος Παπαζάχος και Ιωάννης Βούλανας συγκαταλέγονται ανάμεσα στους πεσόντες, μερικοί στις μάχες του Πόγραδετς και άλλοι στα νοσοκομεία των Ιωαννίνων.
-
Από την Αρναία, ο Ιωάννης Κουϊμτζής και ο Γεώργιος Λουκοβίτης έπεσαν υπερασπιζόμενοι τα υψώματα της Ηπείρου.
-
Από την Κασσάνδρα, οι Αχιλλέας Δαλαμάγκας, Μιχαήλ Ζάχος, Αντώνιος Κάψας, Ευάγγελος Κουράτζης, Αθανάσιος Κυριαζής και τόσοι άλλοι βρέθηκαν ανάμεσα στους νεκρούς ή τους αγνοούμενους των μαχών.
-
Από τη Στρατονίκη, οι Κωνσταντίνος Λεντούδης, Γεώργιος Χασάπης και Γρηγόριος Πασχαλίδης συμπλήρωσαν τη μαρτυρική λίστα του πολέμου.
Η λίστα είναι μεγάλη και αγγίζει σχεδόν κάθε κοινότητα: από το Πολύχρονο και την Άφυτο μέχρι τον Άγιο Νικόλαο και την Καλάνδρα, η Χαλκιδική πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος. Υπήρξαν και τραυματίες που υπέκυψαν, όπως ο Δημήτριος Χατζηαργυρού από τη Νέα Καλλικράτεια, που τραυματίστηκε στα Τρία Άβδηρα και πέθανε στο νοσοκομείο Ιωαννίνων.
Μια μνήμη που δεν σβήνει
Οι Χαλκιδικιώτες στρατιώτες του Αλβανικού Μετώπου δεν ήταν απλώς αριθμοί σε καταλόγους πεσόντων. Ήταν οι πατεράδες, οι αδερφοί και οι γιοι που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους για να υπερασπιστούν την πατρίδα. Τα χωριά τους κουβάλησαν το πένθος, μα και την περηφάνια ότι τα παιδιά τους έγραψαν ιστορία.
Ο νομός δεν έμεινε αμέτοχος, αλλά πρόσφερε ηρωικά τον δικό του φόρο τιμής στην ελευθερία. Η θυσία τους αποτελεί σήμερα φάρο μνήμης και καθήκον για τις επόμενες γενιές: να θυμούνται ότι η ελευθερία κερδίζεται με θάρρος και αίμα, και ότι οι ήρωες του ʼ40 ζουν μέσα στη συλλογική μας μνήμη, στα μνημεία, στους δρόμους και στις πλατείες που φέρουν τα ονόματά τους.
