Οι καύσωνες, δηλαδή τα παρατεταμένα κύματα ακραίας ζέστης, αποτελούν ένα από τα σοβαρότερα φαινόμενα που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Οι επιπτώσεις τους επηρεάζουν την υγεία του πληθυσμού, το περιβάλλον, την αγροτική παραγωγή, ακόμη και την οικονομία μιας χώρας. Ιδιαίτερα η Ελλάδα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, έχει πληγεί επανειλημμένα από έντονα κύματα θερμότητας.
Οι Ιστορικά Μεγαλύτεροι Καύσωνες στην Ελλάδα
1. Καύσωνας Ιουλίου 1987 – Ο φονικότερος
Η πιο καταστροφική περίπτωση καύσωνα στην ελληνική ιστορία σημειώθηκε τον Ιούλιο του 1987. Οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 44 βαθμούς Κελσίου στην Αθήνα και άλλες ηπειρωτικές περιοχές. Εκτιμάται ότι περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, κυρίως ηλικιωμένοι. Η τραγωδία οδήγησε σε θεσμικά μέτρα προστασίας, όπως η δημιουργία κλιματιζόμενων αιθουσών σε δήμους και μονάδες υγείας.
2. Καύσωνας Ιουνίου 2007 – Το επίσημο ρεκόρ
Τον Ιούνιο του 2007, η Λάρισα κατέγραψε την υψηλότερη επίσημη θερμοκρασία στην Ελλάδα: 46,2°C. Ο καύσωνας αυτός επηρέασε τη Θεσσαλία και τη Βόρεια Ελλάδα, προαναγγέλλοντας το καταστροφικό καλοκαίρι των πυρκαγιών στην Πελοπόννησο.
3. Καύσωνας Αυγούστου 2021 – Ο πιο παρατεταμένος
Το καλοκαίρι του 2021 χαρακτηρίστηκε από συνεχόμενες ημέρες με θερμοκρασίες άνω των 40°C, για περισσότερες από 10 ημέρες. Στο Μακρυχώρι Λάρισας καταγράφηκε ανεπίσημα θερμοκρασία 47,1°C, η υψηλότερη που έχει αναφερθεί στην Ελλάδα. Οι επιπτώσεις ήταν εκτεταμένες: μαζικές δασικές πυρκαγιές, ενεργειακή πίεση, θερμική δυσφορία.
4. Καύσωνας Ιουλίου 2023 – Ο «Κλέων»
Το κύμα ζέστης του Ιουλίου 2023, γνωστό ως «Κλέων», επηρέασε ολόκληρη τη χώρα. Οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 45°C σε περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ενεργοποιήθηκαν μέτρα Πολιτικής Προστασίας, ενώ παρατηρήθηκαν διακοπές ρεύματος και αυξημένα περιστατικά θερμοπληξίας.
5. Καλοκαίρι 2024 – Το θερμότερο της 100ετίας
Το καλοκαίρι του 2024 κατέγραψε την υψηλότερη μέση θερμοκρασία Ιουλίου στην Ελλάδα από το 1880, αγγίζοντας τους 29,8°C. Χαρακτηριστικό ήταν το φαινόμενο των «τροπικών νυχτών», με ελάχιστες θερμοκρασίες άνω των 30°C σε πολλές πόλεις.
Οι Υψηλότερες Θερμοκρασίες στον Κόσμο
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Μετεωρολογική Οργάνωση (WMO), οι υψηλότερες θερμοκρασίες που έχουν καταγραφεί παγκοσμίως είναι:
-
56,7°C στις 10 Ιουλίου 1913, στην Furnace Creek, Καλιφόρνια (ΗΠΑ) – επίσημο ρεκόρ
-
55,0°C το 1931 στη Μιτρίμπαχ (Τυνησία) – αμφισβητούμενο
-
54,0°C στο Κουβέιτ το 2016 – επιβεβαιωμένο
-
48,8°C στη Σικελία (Ιταλία) τον Αύγουστο 2021 – το υψηλότερο στην Ευρώπη
Οι θερμοκρασίες αυτές καταδεικνύουν τη γενικότερη αύξηση των ακραίων φαινομένων σε παγκόσμια κλίμακα.
Η Κατάσταση στη Χαλκιδική
Η Χαλκιδική, ως περιοχή με έντονη τουριστική δραστηριότητα, δασικό πλούτο και ευάλωτο περιβάλλον, αντιμετωπίζει κάθε χρόνο τις επιπτώσεις των υψηλών θερμοκρασιών. Αν και δεν διαθέτει απόλυτα ρεκόρ, οι τοπικές θερμοκρασίες ξεπερνούν συχνά τους 40°C – κυρίως σε ηπειρωτικά τμήματα όπως η περιοχή του Πολύγυρου και των Ν.Μουδανιών
Κατά την τελευταία πενταετία, η Χαλκιδική έχει αντιμετωπίσει:
-
Αυξημένες περιπτώσεις θερμικής καταπόνησης, ιδίως τον Ιούλιο και Αύγουστο
-
Αναφορές για θάλασσες με θερμοκρασίες έως 28-29°C, κάτι που ενισχύει τη δυσφορία
-
Πολλαπλά περιστατικά φωτιάς, όπως στις περιοχές Κασσάνδρας και Συκιάς
-
Πίεση στο δίκτυο ύδρευσης και ρεύματος, λόγω κατανάλωσης σε τουριστικές ζώνες
Οι δημοτικές αρχές εφαρμόζουν ετησίως σχέδια δράσης για την αντιμετώπιση των καυσώνων, με έμφαση στην ενημέρωση των πολιτών, τη λειτουργία κλιματιζόμενων δομών και την προστασία των δασών.
Η ιστορία των καυσώνων στην Ελλάδα δείχνει πως τα ακραία καιρικά φαινόμενα αποτελούν διαχρονική απειλή. Ωστόσο, η αυξητική τους τάση σε ένταση και συχνότητα, όπως καταγράφεται τις τελευταίες δεκαετίες, καθιστά αναγκαία τη λήψη συστηματικών μέτρων προσαρμογής, κυρίως σε περιοχές υψηλού τουριστικού ενδιαφέροντος και περιβαλλοντικής σημασίας, όπως η Χαλκιδική.
Η πρόληψη, η επιστημονική ενημέρωση και η τοπική οργάνωση είναι τα κύρια εργαλεία για τη διαχείριση των καυσώνων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.
