Πορταΐτισσα: Η Ιερή Φρουρός του Αγίου Όρους

Η Φύλακας της Πύλης – Η Θαυματουργή Παναγία των Ιβήρων

Στο Άγιον Όρος, ανάμεσα στα πολύτιμα κειμήλια και τις αμέτρητες εικόνες της Θεοτόκου, η Παναγία Πορταΐτισσα κατέχει ξεχωριστή θέση. Φυλάσσεται στη Μονή Ιβήρων και θεωρείται μία από τις πιο θαυματουργές εικόνες της Ορθοδοξίας, με ιστορία που συνδυάζει θρύλο, πίστη και θαύματα.

Η παράδοση θέλει την εικόνα να προέρχεται από τη Νίκαια της Μικράς Ασίας, στα χρόνια της εικονομαχίας (9ος αιώνας). Τότε, μια ευσεβής χήρα, για να την προστατεύσει από την καταστροφή, την έριξε στη θάλασσα. Σύμφωνα με το θαύμα που διασώζει η παράδοση, η εικόνα στάθηκε όρθια επάνω στα κύματα και ταξίδεψε με θεϊκή καθοδήγηση μέχρι τις ακτές του Αγίου Όρους.

Οι μοναχοί της Μονής Ιβήρων είδαν το φως της να λάμπει από μακριά. Ο Γεώργιος ο Ιβηρ, ο μετέπειτα Άγιος Γαβριήλ ο Αγιορείτης, καθοδηγήθηκε από την ίδια την Παναγία να την υποδεχθεί. Η εικόνα αρχικά τοποθετήθηκε στο Καθολικό της μονής, όμως επανειλημμένα βρέθηκε στην πύλη. Το γεγονός επαναλήφθηκε τόσες φορές, ώστε οι μοναχοί κατάλαβαν ότι η ίδια η Παναγία ήθελε να στέκεται εκεί, ως «Φύλακας της Πύλης». Από τότε, ονομάστηκε «Πορταΐτισσα».

Η παρουσία της στο Άγιον Όρος θεωρείται σημείο θεϊκής προστασίας για όλους τους μοναχούς και τους προσκυνητές. Πολλές διηγήσεις μιλούν για θαύματα: θεραπεία ασθενών, σωτηρία σε ναυάγια, ακόμη και προειδοποίηση για κινδύνους. Κατά την τουρκοκρατία, η Πορταΐτισσα φέρεται να έσωσε τη Μονή από λεηλασίες, εμφανιζόμενη ως στρατιώτης που φύλαγε την πύλη.

Η εορτή της τελείται στις 15 Αυγούστου και στις 31 Μαρτίου (παράλληλα με την εορτή του Ευαγγελισμού), με αγρυπνίες και λιτανείες στο εσωτερικό της μονής. Η εικόνα δεν εγκαταλείπει σχεδόν ποτέ τον χώρο της, κάτι που υπογραμμίζει τον ρόλο της ως ακοίμητης φρουρού.

Για τους προσκυνητές, η Πορταΐτισσα δεν είναι απλώς ένα έργο τέχνης, αλλά η ζωντανή παρουσία της Θεοτόκου στο Άγιον Όρος. Οι μοναχοί την προσφωνούν «Παντάνασσα των Πυλών» και πιστεύουν ότι η προστασία της εκτείνεται πέρα από τα τείχη της μονής, αγκαλιάζοντας όλη την Ορθοδοξία.

Σήμερα, αιώνες μετά την άφιξή της στα κύματα, η Παναγία των Ιβήρων εξακολουθεί να εμπνέει δέος και συγκίνηση. Κάθε βλέμμα που στρέφεται προς την Πορταΐτισσα, συναντά την υπόσχεση ότι η Πύλη της Θείας Χάριτος μένει πάντα ανοιχτή.