Ριζικές τροποποιήσεις στο μεταναστευτικό πλαίσιο φέρνει το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, το οποίο παρουσίασε στο Υπουργικό Συμβούλιο ο υπουργός Μάκης Βορίδης. Το σχέδιο νόμου, σύμφωνα με πληροφορίες, περιλαμβάνει αυστηροποίηση των ποινών για την παράνομη είσοδο και παραμονή στη χώρα, ποινικοποίηση της παραμονής μετά την ολοκλήρωση της διοικητικής διαδικασίας, καθώς και κατάργηση των ρυθμίσεων που επέτρεπαν τη νομιμοποίηση όσων διαμένουν επί σειρά ετών χωρίς χαρτιά.
Ειδικότερα, η είσοδος στη χώρα θα υπόκειται πλέον σε πιο αυστηρές προϋποθέσεις, με κύρια βάση τις νέες ευρωπαϊκές οδηγίες που αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή από το 2026. Μεταξύ άλλων, καθιερώνεται ως υποχρεωτικός λόγος απαγόρευσης εισόδου ο κίνδυνος για τη δημόσια τάξη, την εθνική ασφάλεια και τη δημόσια υγεία. Παράλληλα, η διάρκεια απαγόρευσης εισόδου επεκτείνεται από τα πέντε στα δέκα έτη, με δυνατότητα επιπλέον παράτασης πέντε ετών.
Για τους παράνομους μετανάστες που εισέρχονται χωρίς έγγραφα, οι ποινές αυξάνονται αισθητά. Η κατώτατη ποινή φυλάκισης ανεβαίνει στα δύο έτη, ενώ σε επιβαρυντικές περιπτώσεις φτάνει τα τρία έτη. Επιπλέον, η χρηματική ποινή μπορεί να αγγίξει και τα 10.000 ευρώ.
Ένα από τα πλέον σημαντικά καινοτομικά στοιχεία του νομοσχεδίου είναι η ποινικοποίηση της παραμονής μετά την ολοκλήρωση της διοικητικής διαδικασίας. Σε αυτή την περίπτωση, προβλέπεται φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών χωρίς δυνατότητα αναστολής ή μετατροπής, εκτός εάν ο καταδικασμένος υπηκόος τρίτης χώρας δηλώσει εκούσια αναχώρηση. Η ποινή αναστέλλεται μόνο μετά την έξοδο από τη χώρα.
Το νέο πλαίσιο βάζει τέλος και στη δυνατότητα νομιμοποίησης μέσω πολυετούς παραμονής. Καταργείται η πρόβλεψη για χορήγηση άδειας διαμονής σε όσους βρίσκονται στη χώρα παρανόμως επί επτά συνεχόμενα έτη.
Σε ό,τι αφορά την οικειοθελή αναχώρηση, το νομοσχέδιο προβλέπει μείωση της σχετικής προθεσμίας από 25 σε 14 ημέρες και περιορίζει τη δυνατότητα παράτασης για εξαιρετικούς λόγους από 120 σε 60 ημέρες. Παράλληλα, επιβάλλεται ηλεκτρονική επιτήρηση ως περιοριστικό μέτρο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Σύμφωνα με το νέο ευρωπαϊκό Σύμφωνο για το Άσυλο και τη Μετανάστευση, επικαιροποιούνται επίσης βασικοί νομικοί ορισμοί. Ενδεικτικά, διευρύνεται η έννοια της χώρας επιστροφής για απορριφθέντες αιτούντες άσυλο, περιλαμβάνοντας και τη χώρα συνήθους διαμονής, τη «ασφαλή τρίτη χώρα» και την «πρώτη χώρα ασύλου». Ταυτόχρονα, εισάγονται αυστηρότερα κριτήρια για τον «κίνδυνο διαφυγής», όπως η έλλειψη σταθερής κατοικίας και η άρνηση ταυτοποίησης.
Το νομοσχέδιο αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση τον Ιούνιο, με στόχο να κατατεθεί για ψήφιση στη Βουλή μέχρι τα τέλη του ίδιου μήνα. Όπως έχει δηλώσει ο υπουργός Μετανάστευσης, ο στόχος είναι «να καταστεί σαφές ότι η παράνομη παραμονή στη χώρα θα αντιμετωπίζεται πλέον με ένα αυστηρότερο θεσμικό πλαίσιο, ενισχύοντας παράλληλα το σύστημα επιστροφών».
