Στα Βράσταμα της Χαλκιδικής, ένα χωριό με μακρά παράδοση και έντονη πνευματική κληρονομιά, δεσπόζει η μορφή του Οσίου Ευθυμίου του Νέου, ασκητή και ιδρυτή μοναστικής ζωής στην περιοχή. Ο όσιος έφτασε στα Βράσταμα τον 9ο αιώνα, αναζητώντας τόπο ησυχίας και προσευχής, και βρήκε καταφύγιο στη θέση Μικρόσκοινο, όπου σε έναν βράχο λαξεύτηκε το σπήλαιο που έμελλε να γίνει το ασκητήριό του. Εκεί έζησε με νηστεία, προσευχή και αδιάκοπη πνευματική άσκηση, αφήνοντας ανεξίτηλο το αποτύπωμά του στην τοπική ιστορία και συνείδηση.
Η μνήμη του Οσίου Ευθυμίου τιμάται στις 14 Οκτωβρίου, με ιδιαίτερη λαμπρότητα στη Χαλκιδική, καθώς το σπήλαιο του Αγίου έχει αναδειχθεί σε τόπο προσκυνήματος. Κάθε χρόνο, πλήθος πιστών ανηφορίζει στο ασκητήριο, αναζητώντας τη χάρη και την ευλογία του. Το τοπίο γύρω από το σπήλαιο, λιτό και αυστηρό, μεταφέρει τον επισκέπτη νοερά στα χρόνια της άσκησης και της απόλυτης αφοσίωσης.
Μετά το 866 μ.Χ., ο Όσιος Ευθύμιος ίδρυσε τη δική του μοναστική κοινότητα, τη λαύρα, δύο περίπου χιλιόμετρα βορειοανατολικά του χωριού. Η λαύρα αποτέλεσε κέντρο πνευματικής ζωής και μοναχισμού, συγκεντρώνοντας γύρω της μαθητές και ασκητές που ακολούθησαν το παράδειγμά του. Αν και οι αιώνες έφεραν φθορά, σήμερα διασώζονται ερείπια κτισμάτων που μαρτυρούν την ύπαρξη αυτού του μοναδικού κέντρου. Ένα χιλιόμετρο ανατολικά των ερειπίων συναντάται και το ασκητήριο του Οσίου, επίσης λαξευμένο σε βράχο, που συμπληρώνει την πνευματική χαρτογράφηση της περιοχής.
Τα Βράσταμα, πέρα από τη φυσική τους ομορφιά, κουβαλούν έτσι μια βαριά πνευματική κληρονομιά, δεμένη με τον βίο και τη δράση του Οσίου Ευθυμίου. Η παρουσία του αγίου ενέπνευσε γενιές ολόκληρες, ενώ μέχρι σήμερα παραμένει σημείο αναφοράς για την τοπική κοινωνία. Η λατρεία του, οι πανηγυρικές λειτουργίες και η διαρκής μνήμη του συνδέουν το παρελθόν με το παρόν, κρατώντας ζωντανή την πνευματική ταυτότητα του τόπου. Στα μονοπάτια που οδηγούν προς το σπήλαιο και τη λαύρα, ο επισκέπτης δεν συναντά μόνο τα σημάδια της ιστορίας, αλλά και την αίσθηση της ησυχίας και της ιερότητας που συνεχίζει να περιβάλλει τα Βράσταμα.
