Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 στην Κύπρο πραγματοποιήθηκε από την Εθνική Φρουρά της Κύπρου και μερίδα στελεχών της ΕΟΚΑ Β΄, κατ’ εντολή της Χούντας των Συνταγματαρχών του Δημήτρη Ιωαννίδη, με σκοπό την ανατροπή του εκλεγμένου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπου Μακάριου Γ’ και την επίτευξη της ένωσης με την Ελλάδα. Η Κυπριακή Δημοκρατία είχε ιδρυθεί το 1960.

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ήταν σε σύγκρουση με το στρατιωτικό καθεστώς στην Ελλάδα, ενώ αντιμετωπιζόταν με καχυποψία από τις ΗΠΑ. Θεωρείτω ως ο “Κάστρο της Μεσογείου”, ενώ από τη μια μιλούσε για την πολιτική των Αδεσμεύτων και από την άλλη χαρακτήριζε τους πολέμιούς του ως “νεκροθάφτες της Ενώσεως”. Στην Κύπρο επίσης, υπήρχαν Έλληνες στρατιωτικοί και στρατιώτες τόσο ως ξεχωριστή δύναμη (Ελληνική Δύναμη Κύπρου (ΕΛΔΥΚ)) όσο και εντός της Εθνικής Φρουράς.

 

Στις 2 Ιουλίου του 1974, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄, απαίτησε την παραίτηση των Ελλήνων αξιωματικών που ήταν μέλη της κυπριακής Εθνικής Φρουράς. Η Χούντα των Αθηνών, διέταξε τότε πραξικόπημα, για ανατροπή του Μακαρίου, ο οποίος με την πολιτική του, απομακρυνόταν από τον στόχο της ΈνωσιςΚύπρου-Ελλάδας.

 

Στις 15 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε το πραξικόπημα. Μονάδες της Εθνικής Φρουράς βομβάρδισαν το προεδρικό, το οποίο υπερασπίστηκαν δυνάμεις της Αστυνομίας, ονομαζόμενες Εφεδρικό. Ο Μακάριος διέφυγε, ανακοίνωσε μέσω ραδιοφώνου πως είναι ζωντανός. Πρόεδρος της νέας Κυβέρνησης τοποθετήθηκε ο Νίκος Σαμψών ο οποίος ανακήρυξε την “Ελληνική Δημοκρατία της Κύπρου”.

 

Η Τουρκία, αντιλαμβανόμενη ότι το συγκεκριμένο πραξικόπημα στόχευε στην ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα δια της βίας, εισέβαλε στο βόρειο τμήμα του νησιού για να προστατέψει την τουρκική κοινότητα καθώς και τα εθνικά της συμφέροντα.

 

Το πραξικόπημα στέφθηκε από αποτυχία και ο Σαμψών δεν παρέμεινε στην εξουσία παρά μόνο για διάστημα εννέα ημερών από τις 15 ως τις 23 Ιουλίου, 3 μέρες μετά την εισβολή της Τουρκίας. Την ίδια μέρα, κατέρρευσε και το στρατιωτικό καθεστώς στην Αθήνα. Κατά το πραξικόπημα 91 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 250 τραυματίστηκαν.

Η μάχη της Κύπρου το 1974 κρίθηκε στο διήμερο 20-22 Ιουλίου, όταν οι ελληνικές δυνάμεις απέτυχαν να εξαλείψουν το τουρκικό προγεφύρωμα στην ακτή Πεντεμίλι της Κερύνειας.

1974 | Πεσόντες και νεκροί της ΕΛΔΥΚ με καταγωγή από τη Χαλκιδική

1. Σταμπουλής Βασίλειος του Πελοπίδα, Τχης(ΠΖ): Γεννήθηκε στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής το 1942, της ΕΛΔΥΚ. Έπεσε ηρωικώς μαχόμενος την ώρα συμπτύξεως, κατόπιν διαταγής, των αμυνομένων τμημάτων της ΕΛΔΥΚ στη θέση Ν.Α. Στρατοπέδου ΕΛΔΥΚ Λευκωσίας Κύπρου στις 16 Αυγούστου 1974.
2. Παυλούδης Παύλος του Γεωργίου, Λοχίας (ΠΖ): Γεννήθηκε στον Άγ. Νικόλαο Χαλκιδικής το 1953, της ΕΛΔΥΚ/4ος Λόχος. Εξαφανίσθηκε μαχόμενος εναντίον των Τούρκων στο ύψ. «Α» του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ στη Λευκωσία Κύπρου στις 16 Αυγούστου 1974. https://www.xalkidikipolitiki.com/2019/12/14/o-iroas-paylos-payloydis-epistrefei-stin-patrida/
3. Τσιπινιάς Βασίλειος του Δημητρίου, Λοχίας (ΠΖ): Γεννήθηκε στη Μ. Παναγία Αρναίας Χαλκιδικής το 1952, της ΕΛΔΥΚ/4ος Λόχος. Φονεύθηκε από εχθρικά πυρά έξω από το Τ/Κυπριακό χωριό «Κιονέλι» στις 21 Ιουλίου 1974 κατά την επίθεση του Λόχου του για εξουδετέρωση εχθρικών πολυβολείων.
4. Χαμουργιωτάνης Γεώργιος του Δημοσθένους, Λοχίας (ΠΖ): Γεννήθηκε στη Ν. Ποτείδαια Χαλκιδικής το 1952, της ΕΛΔΥΚ/4ος Λόχος. Εξαφανίσθηκε μαχόμενος εναντίον των Τούρκων στο ύψ. «Α» του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ στη Λευκωσία Κύπρου στις 16 Αυγούστου 1974.
5. Κουτρούλης Στέφανος του Νικολάου, Στρατιώτης (ΠΖ): Γεννήθηκε στο Ν. Μαρμαρά Χαλκιδικής το 1952, της ΕΛΔΥΚ/4ος Λόχος. Εξαφανίσθηκε μαχόμενος εναντίον των Τούρκων στο ύψ. «Α» του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ στη Λευκωσία Κύπρου στις 16 Αυγούστου 1974.
6. Λουκάκης Θεοφάνης του Παύλου, Στρατιώτης (ΕΜ): Γεννήθηκε στη ΣάρτηΧαλκιδικής το 1953, της ΕΛΔΥΚ/Λ.Δ. Φονεύθηκε στη θέση μάχης από έκρηξη βλήματος Όλμου 4,2″, κατά τη διάρκεια αμυντικού αγώνα του Λόχου Διοικήσεως της ΕΛΔΥΚ εντός του χώρου του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ στη Λευκωσία Κύπρου, στις 22 Ιουλίου 1974.Επέστρψε στη Σάρτη το 2016
7. Σούρλας Κων/νος του Γεωργίου, Στρατιώτης (ΠΖ): Γεννήθηκε στη Φούρκα Χαλκιδικής το 1953, της ΕΛΔΥΚ/5ος Λόχος. Εξαφανίσθηκε μαχόμενος εναντίον των Τούρκων στο Στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ στη Λευκωσία Κύπρου στις 16 Αυγούστου 1974.

ΝΕΚΡΟΙ ΚΑΙ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΙ 1974

Έπεσαν στο πεδίο μάχης:

Λοχαγός Σταμπουλής Βασίλειος από Κασσάνδρα

Λοχίας Λουκάκης Θεοφανης από Σάρτη

Λοχίας Τσιπινιάς Βασίλειος από Μεγ. Παναγιά

Δεκανέας Αθανάσιος Ξανθόπουλος από Παλαιόκαστρο

Αγνοούμενοι:

Λοχίας Παύλος Παυλούδης από Αγ. Νικόλα

Λοχίας Χαμουργιωτάκης Γεώργιος από Ν. Ποτίδαια

Στρατιώτης Στέφανος Κουτρούλης από Ν. Μαρμαρά

Στρατιώτης Κωνσταντίνος Σιούρλας από Κασσάνδρα

Νεκροί από κακουχίες:

Στρατιώτης Αθανάσιος Σαμαράς από Αγ. Πρόδρομο

Στρατιώτης Γ. Ευθυμίου από Βαρβάρα (Εν ειρήνη)

Σύνολο πεσόντων 164

Οι Έλληνες στρατιώτες θεωρούνταν αγνοούμενοι μέχρι την ανεύρεση των λειψάνων σε εκταφές στις ελεύθερες και κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου και την ταυτοποίηση των λειψάνων τους με τη μέθοδο του DNA.

Πηγή:ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΑΡΘΡΑΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ