To Αγίασμα του Απόστολου Παύλου και ο Πύργος του «Δεσπότη Παλαιολόγου» στη Νέα Φώκαια Χαλκιδικής… 
Ο Πύργος …η σπηλιά …Το Αγίασμα…και ο Απόστολος…
…Πώς ένας Βυζαντινός Πύργος συναντιέται με τον Απόστολο Παύλο και με τους Αγιορείτες μοναχούς;
…τα χρόνια εκείνα  τα παλιά… κατά πως λένε τα γραφόμενα… κάπου στα μέσα του Φλεβάρη  του 1407 εκδίδεται χρυσόβουλο του Ιωάννη Ζ΄ Παλαιολόγου, ο οποίος ήταν «δεσπότης» (βασιλιάς) της τότε ημιαυτόνομης Θεσσαλονίκης. 
Σύμφωνα με το χρυσόβουλο αυτό ένα μεγάλο μέρος των κρατικών εσόδων  της Κασσανδρείας παραχωρείται σε πέντε αγιορείτικες μονές μία απ’ τις οποίες ήταν και η νεοσύστατη μονή του Αγίου Παύλου.
Τότε φαίνεται πως χτίστηκε και ο Βυζαντινός πύργος  για την ασφάλεια των καλλιεργητών του μετοχιού από επιδρομές πειρατών και άλλων εισβολέων. 
Εικάζεται ότι συνδέεται μυστικά και υπόγεια με τον πύργο της Σάνη  που χρονολογείται από το 1543 κατά τα πρότυπα των Βυζαντινών αρχιτεκτόνων, που σκέφτονταν να διασφαλίσουν είτε εξόδους διαφυγής για τους αυτοκράτορες είτε διευκόλυναν τις συναντήσεις τους.
 Όταν οι εχθροί έρχονταν μέσω θαλάσσης οι φρουροί των δύο πύργων αντάλλασαν μηνύματα με φωτιές και έτσι οι κάτοικοι προλάβαιναν να κρυφτούν. 
 Ο Πύργος είναι ο μοναδικός πύργος της Χαλκιδικής που διατηρείται μέχρι τις επάλξεις χαρακτηρίζεται ως ένας μικρός πύργος και έχει δομηθεί με υλικά αρχαίων οικοδομών.
Το αγίασμα του Απόστολου…
Εδώ λοιπόν σε αυτόν τον Πύργο του Δεσπότη βρίσκεται και το αγίασμα του Απόστολου Παύλου… 
Το συναντάμε μέσα σε μια σπηλιά κάτω από τον Πύργο στο τέρμα ενός λαξευτού διαδρόμου μήκους 20 μ. 
Από το σπήλαιο αυτό ξεκινάει ένας χαμηλός διάδρομος μήκους 10 μέτρων περίπου και πλάτους 80εκ. που οδηγεί στην μικρή και ανοικτή δεξαμενή του Αγιάσματος. 
Στα δεξιά του Αγιάσματος υπάρχει μια σκοτεινή ορθογώνια αίθουσα που ο επισκέπτης μπορεί να σταθεί όρθιος.
Κατά μία άποψη πρόκειται για σκαπτό μακεδονικό τάφο που οι πρώτοι Χριστιανοί μετέτρεψαν σε χώρο λατρείας, ένα παλαιοχριστιανικό ναιδριο που ήταν στολισμένο με τοιχογραφίες,  μονογράμματα και άλλες παραστάσεις. 
Σήμερα σώζονται ελάχιστα ίχνη των τοιχογραφιών, μιας και οι τοίχοι του καλύπτονται από πυκνό στρώμα αιθάλης από τα κεριά που άναβαν εκεί οι Χριστιανοί γιατί η κρύπτη αυτή αναμφίβολα υπήρξε καταφύγιο των πιστών σε περιόδους διωγμών. 
Στην αίθουσα υπάρχει μια μαρμάρινη κολώνα που μάλλον αποτέλεσε την βάση  της  Αγίας Τράπεζας του εξωκκλησιού. 
Στην εν λόγω αίθουσα πηγαίνουν ακόμα και σήμερα πιστοί για να  αποθέσουν κάποιο ρούχο γιατί η παράδοση λέει ότι αποθέτοντας το ρούχο  σε αυτό τον Άγιο Τόπο «αποθέτουν και ξορκίζουν » μαζί του και το κακό… την ασθένεια…το βάσανό τους.
 Ο Πύργος …η σπηλιά …Το Αγίασμα…και ο Απόστολος…
….Η λαϊκή παράδοση μας έδωσε μια ενδιαφέρουσα ιστορία σχετικά με τον τόπο του αγιάσματος που ανατρέχει στον 1ο μ.Χ. αιώνα…
…σύμφωνα μ’ αυτή ο Απόστολος Παύλος όταν πήγε στην Ιερισσό για να κηρύξει το χριστιανισμό καταδιώχθηκε από τους Ιερισσιώτες και δεν εύρισκε που να κρυφτεί και παρακάλεσε τον Θεό να τον σώσει… Τότε κατά τρόπο θαυμαστό άνοιξε μπροστά του ένα χάσμα (τρύπα) στη γη και βρέθηκε στο αντίστοιχο χάσμα στον εν λόγω βράχο στην Κασσάνδρα…
 Από τότε και στα δύο χάσματα που υπάρχουν μέχρι σήμερα και είναι αφιερωμένα σαν εξωκκλήσια στον Απόστολο Παύλο αναβλύζει Αγίασμα. 
Κατά μία άλλη εκδοχή ο Απόστολος διωκόμενος από τους ειδωλολάτρες της Κασσάνδρας κατέφυγε στο σπήλαιο αυτό όπου κήρυττε κρυφά και βάπτιζε τους νέους Χριστιανούς στην δεξαμενή του Αγιάσματος…
…και από τα τότε μέχρι το σήμερα… ο χρόνος κύλησε και έτσι το θέλησε… και τούτο τον τόπο να προστατεύει  ο Απόστολος Παύλος… και να είναι ο πολιούχος της Ν. Φώκαιας και για την χάρη του στο χώρο αυτό κάθε χρόνο στις 28 Ιουνίου γίνεται λαμπρά πανήγυρις που συγκεντρώνει πλήθος πιστών από τη γύρω περιοχή.