Η ιστορία του εθίμου
Την 3η ημέρα του Πάσχα η θεία λειτουργία γινόταν στον κοιμητηριακό ναό του Ταξιάρχη Μιχαήλ.
Μετά τη θεία λειτουργία έκαναν περιφορά των εικόνων σε μεγάλη απόσταση μέχρι τα «Στριβάδια» όπου συναντούσαν τους Νεοχωρίτες, οι οποίοι έκαναν το ίδιο.
[metaslider id=101965]
Τον καιρό της Τουρκοκρατίας αυτή η συνάντηση είχε ιδιαίτερη σημασία και ο λόγος που καθιερώθηκε ήταν ότι οι Τούρκοι άφηναν τους Έλληνες να γιορτάζουν το Πάσχα χωρίς επιτήρηση, θεωρώντας το καθαρά θρησκευτική γιορτή.
Οι Έλληνες όμως το εκμεταλλεύονταν διαφορετικά. Κατέβαιναν οι καπεταναραίοι από τα βουνά με τα παλικάρια τους στον τόπο της συνάντησης και άρχιζε το γλέντι.
Κατά τη διάρκεια της γιορτής γίνονταν διάφορα αγωνίσματα και κυρίως σκοποβολή. Έτσι έβρισκαν ευκαιρία να εξασκούνται οι νέοι, ώστε να είναι έτοιμοι για την επανάσταση. Επίσης με τη συνάντηση αυτή οι προύχοντες των δύο χωριών ενημέρωναν τους καπεταναίους για την κατάσταση που επικρατούσε στα χωριά τους.
Για την περίπτωση που δεν θα μπορούσαν να κατεβούν οι καπεταναίοι, όταν έκαναν την περιφορά στο βουνό, σε ορισμένα δένδρα είχαν κρυψώνες, που άφηναν μηνύματα γι αυτούς, όπως περνούσαν. Άλλος τρόπος να τους ειδοποιήσουν αν είχε Τούρκους στο χωριό ήταν οι ντουφεκιές.
Το Πάσχα επέτρεπαν οι Τούρκοι στους Παλαιοχωρινούς να χρησιμοποιήσουν τουφέκια, έτσι άρχιζαν να πυροβολούν και ακούγοντάς τα οι καπεταναίοι στα βουνά καταλάβαιναν ότι κινδύνευαν αν κατέβαιναν στο χωριό. Αφού τελείωνε το γλέντι οι κάτοικοι των δύο χωριών χώριζαν και γύριζαν πίσω.
Οι Παλαιοχωρινοί συνέχιζαν τις εκδηλώσεις και χόρευαν πίσω από την εκκλησία τραγουδώντας «του Χαλκού τ΄αλώνι».
Παράλληλα, το έθιμο αναβιώνει και στη μνήμη των Παλαιοχωρινών που σφαγιάστηκαν κατά την ολοκληρωτική καταστροφή των χωριών της επαναστατημένης Βόρειας Χαλκιδικής από τους Τούρκους, κατά τον ξεσηκωμό του 1821.
Ο χορός είναι καγκελευτός, αργόσυρτος, πάνω στα συρτά και διστακτικά βήματα των καταδικασμένων σε θάνατο Παλαιοχωρινών. Το ομώνυμο τραγούδι είναι γεμάτο υπονοούμενα για την ελευθερία καθώς, για πολλά χρόνια μετά, το έθιμο τελούνταν με την παρουσία των Τούρκων και τα πράγματα δεν μπορούσαν να ειπωθούν ανοιχτά.
Το τραγούδι «Του Χαλκού τ΄Αλώνι»:
Μεσ΄του χαλκού τ΄αλω-νω-νι το μαρμαρινό,
παίζουν (συ)μάδα παι-ναι-ζουν γιός και βασιλιάς
Κανείς και δεν την παι-ναι-ζει σαν τον Κυρ-γιαννή,
ο ήλιος και ο Γιαννάκης στοίχημα βάζουν,
Βάζουν στοίχημα βα-ά-ζουν στα κεφάλια τους,
το ποιός θα πάει πρω-νω-τος στη μανούλα του
Ο ήλιος πάει στη μα-ά-να τ΄και βραδιάστηκε,
και ο Γιάννης εβραδιά-α-σθει στο μισοστρατί.
Περνούσαν οι διαβάτες και το έκλειγαν,
και τα καλά κορίτσια το μοιριολογούν.
Γιάννη μου να ΄χες μα-ά-να να ΄χεις αδελφή,
να ΄χες καλή γυναι-αί-κα να ΄ρθει να σε δεί.
Τον λόγο δεν τον είπε δεν τον έσωσε,
να και μανα τ΄, να και αδερφή να και καλή γυναίκα που ΄ρθε να τον δεί.
με δυό παιδιά στα χε-έρια κι ένα στη κοιλιά,
κι η μάνα του τον κλαίει και το μοιριολογεί.
Δε σ΄έλιγα εγώ Για-ά-ννη μ΄δε σ΄ορμήνευα,
στους χίλιους να μην πάγεις και στους εκατό.
Δεν ήταν μάνα μ΄χι-ί-λνοι ούτε κι εκατό,
μον΄ήταν τρείς χιλιάδες κι όλο Αρβανιτιά
Ήταν και τ΄άλογα-α τους παιχνιδιάρικα,
στα μάρμαρα πατού-ου-σαν κι έβγαζαν νερό,
στους κάμπους περπατούσαν και κουρνιάχτιζαν.
πηγή παλαιών φωτογραφιών :George Bogas
