Γράφει η Μορφούλα Ντέμπλα…
Από τα παλαιότερα χωριά της Χαλκιδικής, η Συκιά είναι ένα μεγάλο κεφαλοχώρι, το πιο νότιο στη χερσόνησο της Σιθωνίας. Έχει περίπου 3.853 κατοίκους και διατηρεί το παραδοσιακό χρώμα με πολλά από τα σπίτια να είναι χτισμένα σύμφωνα με την αγιορείτικη αρχιτεκτονική.
Το χωριό κατάφερε μέχρι σήμερα να διατηρήσει αρκετά καλά την παραδοσιακή του αρχιτεκτονική φυσιογνωμία με ωραία, μικρά, στενά δρομάκια και καλοδιατηρημένα σπίτια, με χαγιάτια και πεζούλια.
Η Συκιά μπορεί να είναι γνωστή για τις μεγάλες και εξωτικές παραλίες της, αλλά δεν παύει να φημίζεται και για την πλούσια ιστορία της η οποία χάνεται στον χρόνο…
Λαμπρό και χειροπιαστό παράδειγμα αποτελεί ο ιστορικός ναός της Συκιάς και Πολιούχος του χωριού, Άγιος Αθανάσιος του οποίου η μνήμη τιμάται κάθε χρόνο στις 18 Ιανουαρίου με ιδιαίτερη λαμπρότητα και ευλάβεια από πλήθος πιστών.
Πρόκειται για έναν επιβλητικό πέτρινο ναό που θα συναντήσει κάποιος στον βόρειο λόφο του χωριού, αφού διασχίσει πρώτα μια διαδρομή από στενά σοκάκια και σπίτια που κρατούν ακόμη τον παραδοσιακό τους χαρακτήρα.
Ένας ναός ο οποίος χτίστηκε το 1819, αλλά δύο χρόνια αργότερα, το 1821, μέρος του ναού καταστράφηκε από την πυρκαγιά που προκάλεσαν οι τουρκικές δυνάμεις σε αντίποινα για το επαναστατικό κίνημα που ξέσπασε στην περιοχή της Χαλκιδικής, στο οποίο συμμετείχαν ως βασικοί συντελεστές οι Συκιώτες με επικεφαλής τον καπετάν Στάμο Χάψα.
Το 1854 ο ναός ξαναπαίρνει φωτιά (από τον μακεδόνα οπλαρχηγό Τσάμη Καρατάσο, ο οποίος απέκλεισε μέσα στην εκκλησία τους Τούρκους, που διαφέντευαν μέχρι τότε τη Συκιά, και τους έκαψε).
Ωστόσο , μετά την καταστολή της Επανάστασης λέγεται ότι ο Τσάμης Καρατάσος έστειλε τα απαραίτητα χρήματα για την ανοικοδόμηση του ναού το 1861.
Πάντως πρόκειται για μια τρίκλιτη, λιθόκτιστη, ξυλόστεγη Βασιλική, η τοιχοποιία της οποίας είναι κτισμένη από λαξευτούς γρανιτόλιθους αρμολογημένους με ασβεστοκονίαμα, μεταξύ των οποίων παρεμβάλλονται ενίοτε πλίνθοι σε επιλεγμένες θέσεις για διακοσμητικούς λόγους. Η δόμησή τους είναι ιδιαίτερα προσεγμένη και εξωτερικά φέρουν έντεχνο αρμολόγημα. Οι εξωτερικές επιφάνειες των τοίχων κοσμούνται με κεραμοπλαστικά και λιθανάγλυφες πλάκες με δικέφαλους αετούς, σταυρούς, κυπαρίσσια, πτηνά, κ.α., ενώ το γείσο της στέγης είναι επιχρισμένο με ασβεστοκονίαμα, στο οποίο υπάρχει διακόσμηση με φυτικούς βλαστούς, πτηνά και χερουβείμ.
Η κατασκευή του ναού έχει γίνει με υλικά που είναι απλά και φτωχικά, αλλά οι τεχνικές που εφαρμόστηκαν για την ενσωμάτωση τους στο δόμημα και η τέχνη στην κατεργασία τους μαρτυρούν τεχνίτες υψηλού επιπέδου.
Στο εσωτερικό του ναού ενδιαφέρον παρουσιάζουν το ταβάνι με τα γεωμετρικά μοτίβα του και τα ξυλόγλυπτα, ομφάλια, το ξυλόγλυπτο τέμπλο, αξιόλογο δείγμα λαϊκής ξυλογλυπτικής τέχνης, που κοσμείται με κληματίδες αμπέλου και σταφύλια, καθώς και τα ξυλόγλυπτα στοιχεία του εξοπλισμού, όπως ο δεσποτικός θρόνος, ο άμβωνας, τα προσκυνητάρια και αγία Τράπεζα.
Αξιόλογες είναι και οι φορητές εικόνες του ναού, οι παλαιότερες από τις οποίες χρονολογούνται από τις αρχές του 17ου αιώνα. Πολλές από αυτές φέρουν αφιερωτικές επιγραφές κατοίκων της Συκιάς, αλλά και Συκιωτών αγιορειτών μοναχών, οι οποίοι αφιέρωσαν εικόνες και άλλα εκκλησιαστικά σκεύη στον ναό του Αγίου Αθανασίου.
Στο ναό φυλάσσονται επίσης δύο επιτάφιοι, που κοσμούν το βόρειο και νότιο τοίχο του ναού, οι οποίοι αποτελούν δωρεά της αθωνικής μονής του Αγίου Παντελεήμονος, καθώς επίσης και μία αξιόλογη συλλογή από έντυπα βιβλία, που χρονολογούνται από τον 17ο έως και τον 19ο αιώνα. Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν τις άρρηκτες σχέσεις μεταξύ μιας από τις ακμάζουσες κοινότητες της Χαλκιδικής με την αθωνική πολιτεία, οι οποίες χρονολογούνται από τα τέλη του 13ου αι.
Το χρονικό διάστημα 2007-2008 πραγματοποιήθηκαν μια σειρά εργασιών αποκατάστασης στο κωδωνοστάσιο του ναού υπό την επίβλεψη της 10ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Το χρονικό διάστημα 2011-2015 πραγματοποιήθηκαν εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης του ναού υπό την επίβλεψη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους.
Αξίζει να αναφερθεί ότι ο ενοριακός ναός του Αγίου Αθανασίου Συκιάς στη Σιθωνία προστατεύεται ως ιστορικό μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Ο Λαμπρός Εορτασμός του Αγίου Αθανασίου στη Συκιά
Κάθε χρόνο παραμονή του Αγίου Αθανασίου στις 17 Ιανουαρίου, ημέρα μνήμης του Αγίου Αντωνίου τελείται μέγας πανηγυρικός εσπερινός και περιφορά της εικόνας του Πολιούχου του χωριού, Αγίου Αθανασίου όπου πλήθος πιστών σπεύδει να προσκυνήσει την εικόνα του Αγίου και να προσευχηθεί στη χάρη του.
Σαν ξημερώσει και σαν οι καμπάνες ηχήσουν χαρμόσυνα σε όλο το χωριό, ανήμερα της εορτής του Αγίου Αθανασίου στις 18 του Γενάρη οι κάτοικοι φορούν τα γιορτινά τους και ανηφορίζουν στον ιστορικό ναό που έχει την τιμητική του κάθε χρόνο τέτοια ημέρα.
Αφού τελειώσει η Πανηγυρική Θεία Λειτουργία όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο παραδοσιακό κουρμπάνι που στήνεται εκείνη την ημέρα προς τιμήν του Πολιούχου τους, Αγίου Αθανασίου. Πρόκειται για νοστιμότατο φαγητό το οποίο βράζει σε καζάνια από το ξημέρωμα της 18ης Ιανουαρίου και μοιράζεται σε όλους τους πιστούς κατοίκους και επισκέπτες.
«Σήμερα και αύριο στις 18 του μήνα εορτάζει και πανηγυρίζει ο Ιερός Ναός της Συκιάς στη μνήμη του Αγίου Αθανασίου Πατριάρχου Αλεξάνδρειας του Μεγάλου. Θα γιορτάσουμε και φέτος λαμπρά με όλα τα ισχύοντα μέτρα κατά του covid-19», αναφέρει στο xalkidiki politiki ο Πρωτοπρεσβύτερος της ενορίας της Συκιάς πατέρας Νικόλαος.
Σύμφωνα με τον ίδιο σήμερα στις 16:00 μ.μ. θα τελεστεί ο μέγας πανηγυρικός εσπερινός κι αύριο ανήμερα της εορτής του Αγίου Αθανασίου στις 07:00 π.μ. θα τελεστεί ο Όρθος και Πανηγυρική Θεία Λειτουργία.
«Αύριο θα τελεστεί Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, χοροστατούντος του Μητροπολίτη κ.κ. Νικόδημου, ενώ για λόγους ασφαλείας προς αποφυγή της μετάδοσης του ιού δεν θα πραγματοποιηθεί το καθιερωμένο μας κουρμπάνι», κατέληξε ο ιερέας του ναού, ο οποίος συγχρόνως ευχήθηκε χρόνια πολλά και ευλογημένα στον φιλόχριστο λαό.
Ο Άγιος Αθανάσιος
Ο Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας γεννήθηκε το 295 μ.Χ. από φτωχούς αλλά ενάρετους γονείς, γεγονός που του στέρησε τη δυνατότητα για ανώτερες σπουδές. Όμως ο πανάγαθος Θεός τον προίκισε με πλούσια πνευματικά προσόντα. Λαμβάνει τη στοιχειώδη εκπαίδευση και στη συνέχεια μελετά μόνος του για να φθάσει σε υψηλότατα επίπεδα γνώσης και σοφίας.
Όμως ο Άγιος, χάρη στην μεγάλη πνευματικότητά του και τη ζέουσα πίστη στο Θεό, κατορθώνει να βγει νικητής απ’ όλες αυτές τις δοκιμασίες ακόμη και από τις πέντε εξορίες που του επιβλήθηκαν, καθώς ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο Β΄ ήταν οπαδός του Αρειανισμού. Εκοιμήθη εν ειρήνη το 373 μ.Χ. Ο άγιος Αθανάσιος θεωρείται προστάτης όσων πάσχουν από ψυχοπαθολογικά προβλήματα. Σήμερα γιορτάζουν οι: Αθανάσιος, Θανάσης, Νάσος, Σάκης, Θάνος, Αθανασία, Νάσια, Νάνσυ, Θανασία, Θανασούλα, Κύριλλος, Κυριλλία, Θεόδουλος.
Με πληροφορίες για τον ναό από αναφορές του αρχαιολόγου κ. Νίκου Μερτζιμέκη
