Η εκτίμηση προέρχεται από το λατινικό æstimare, δηλαδή να εκτιμώ, να αξιολογώ, να ζυγίζω, να υπολογίζω. Η αυτοεκτίμηση είναι η γνωστική και, πάνω απ’ όλα, συναισθηματική εκτίμηση της αξίας μας. Μέσω αυτής σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε, ενεργούμε. Αντανακλά και καθορίζει τη σχέση με τον εαυτό και τον κόσμο. Ο όρος αυτοεκτίμηση χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη συνολική υποκειμενική αίσθηση της προσωπικής αξίας ενός ατόμου. Με άλλα λόγια, η αυτοεκτίμηση μπορεί να οριστεί ως το πόσο εκτιμάτε και σας αρέσει ο εαυτός σας ανεξάρτητα από τις περιστάσεις. Η αυτοεκτίμησή καθορίζεται από πολλούς παράγοντες όπως: αυτοπεποίθηση, αίσθημα ασφάλειας, ταυτότητα. αίσθημα του ανήκειν, αίσθημα ικανότητας, αυτοσεβασμό κ.α.
Τα άτομα με υγιή αυτοεκτίμηση δεν χρειάζεται να στηρίζονται σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως το εισόδημα, το στάτους ή τη φήμη τους, ή να στηρίζονται σε αποκούμπια όπως το αλκοόλ. Αντίθετα, αντιμετωπίζουν τον εαυτό τους με σεβασμό και φροντίζουν την υγεία και το περιβάλλον τους. Είναι σε θέση να επενδύσουν πλήρως στη ζωή και τους ανθρώπους γιατί δεν φοβούνται την αποτυχία ή την απόρριψη. Φυσικά μπορεί να νιώσουν πόσο και απογοήτευση, αλλά οι αποτυχίες τους δεν τους βλάπτουν ούτε τους μειώνουν. Λόγω της ανθεκτικότητάς τους, είναι ανοιχτοί σε ανθρώπους και δυνατότητες, ανεκτικοί στον κίνδυνο, γρήγοροι στη χαρά και την απόλαυση και αποδέχονται και συγχωρούν τον εαυτό τους και τους άλλους.
Η έλλειψη αυτοεκτίμησης πολλές φορές οδηγεί στην αλαζονεία. Οι αλαζονικοί άνθρωποι απαιτούν, πράγματι, απαιτούν, συνεχή επιβεβαίωση και καθησυχασμό, κάτι που εξηγεί την υπερηφάνεια, το δικαίωμα και τον θυμό τους και την απροθυμία τους να μάθουν από τα λάθη και τις αποτυχίες τους. Αντίθετα, τα άτομα με υγιή αυτοεκτίμηση δεν επιδιώκουν να στηριχθούν πιέζοντας τους άλλους προς τα κάτω, αλλά χαίρονται απλώς να απολαμβάνουν το θαύμα της ύπαρξης, με κέφι, ταπεινοφροσύνη και ήρεμη δράση. Οι ταπεινοί άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα στη ζωή από τον εαυτό τους, κάτι που αποτελεί ένδειξη της πιο υγιούς αυτοεκτίμησης.
Φυσικά, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση αλαζονικοί και οι περισσότεροι απλώς υποφέρουν σιωπηλά. Σε αντίθεση με τα άτομα με υγιή αυτοεκτίμηση, τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση τείνουν να βλέπουν τον κόσμο ως εχθρικό μέρος και τους εαυτούς τους ως θύματά του. Ως αποτέλεσμα, είναι απρόθυμοι να εκφραστούν και να διεκδικήσουν τον εαυτό τους, χάνουν εμπειρίες και ευκαιρίες και αισθάνονται ανίσχυροι να αλλάξουν τα πράγματα. Όλα αυτά μειώνουν ακόμη περισσότερο την αυτοεκτίμησή τους, ρουφώντας τους προς τα κάτω.
Έχετε υγιή αυτοεκτίμηση;
Πιθανότατα έχετε υγιή αυτοεκτίμηση εάν:
- Αποφεύγετε να μένετε σε παρελθούσες αρνητικές εμπειρίες.
- Πιστεύετε ότι είστε ίσοι με όλους τους άλλους, ούτε καλύτεροι ούτε χειρότεροι.
- Εκφράζετε τις ανάγκες σας.
- Αισθάνεστε σίγουροι.
- Έχετε θετική στάση ζωής.
- Λέτε «όχι».
- Αναγνωρίζετε τα δυνατά και αδύνατα σημεία σας και τα αποδέχεστε.
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους.
Εάν έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση:
- Μπορεί να πιστεύετε ότι οι άλλοι είναι καλύτεροι από εσάς.
- Μπορεί να δυσκολευτείτε να εκφράσετε τις ανάγκες σας.
- Μπορεί να εστιάζετε στις αδυναμίες σας.
- Μπορεί να νιώθετε συχνά φόβο, αμφιβολία και ανησυχία για τον εαυτό σας.
- Μπορεί να έχετε αρνητική άποψη για τη ζωή και να αισθάνεστε έλλειψη ελέγχου.
- Μπορεί να έχετε έντονο φόβο αποτυχίας.
- Μπορεί να έχετε πρόβλημα να δεχτείτε θετικά σχόλια.
- Μπορεί να δυσκολεύεστε να πείτε όχι και να θέσετε όρια.
- Μπορείτε να βάλετε τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές σας.
- Μπορεί να δυσκολευτείτε με την αυτοπεποίθηση.
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει σε μια ποικιλία διαταραχών ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων των αγχωδών διαταραχών και των καταθλιπτικών διαταραχών. Μπορεί επίσης να δυσκολευτείτε να επιδιώξετε τους στόχους σας και να διατηρήσετε υγιείς σχέσεις.
Πώς να βελτιώσετε την αυτοεκτίμηση;
Ευτυχώς, υπάρχουν βήματα που μπορείτε να κάνετε για να αντιμετωπίσετε προβλήματα με την αυτοεκτίμηση. Μερικές ενέργειες που μπορείτε να κάνετε για να βελτιώσετε την αυτοεκτίμησή σας:
- Ενημερωθείτε περισσότερο για τις αρνητικές σκέψεις. Μάθετε να αναγνωρίζετε τις διαστρεβλωμένες σκέψεις που επηρεάζουν την αυτοεκτίμησή σας.
- Αμφισβητήστε τα μοτίβα αρνητικών σκέψεων. Όταν πιάνετε τον εαυτό σας να κάνει αρνητικές σκέψεις, προσπαθήστε να αντιμετωπίσετε αυτές τις σκέψεις με πιο ρεαλιστικές ή/και θετικές.
- Χρησιμοποιήστε θετική αυτό-ομιλία. Μιλήστε όμορφα στον εαυτό σας και επιβεβαιώστε τον.
- Ασκήστε την αυτό-συμπόνια. Εξασκηθείτε στο να συγχωρείτε τον εαυτό σας για λάθη του παρελθόντος και προχωρήστε μπροστά αποδεχόμενοι όλα τα μέρη του εαυτού σας.
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να συμβάλλει ή να είναι σύμπτωμα διαταραχών ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένου του άγχους και της κατάθλιψης. Σκεφτείτε το ενδεχόμενο να μιλήσετε με έναν γιατρό ή έναν ψυχοθεραπευτή σχετικά με τις διαθέσιμες επιλογές θεραπείας.
Το να έχετε υγιή αυτοεκτίμηση μπορεί να σας παρακινήσει να επιτύχετε τους στόχους σας, επειδή είστε σε θέση να προχωρήσετε στη ζωή γνωρίζοντας ότι είστε σε θέση να επιτύχετε αυτό που βάλατε στο μυαλό σας. Επιπλέον, όταν έχετε υγιή αυτοεκτίμηση, μπορείτε να θέσετε τα κατάλληλα όρια στις σχέσεις και να διατηρήσετε μια υγιή σχέση με τον εαυτό σας και τους άλλους.
Ένας ψυχολόγος μπορεί πάντα να σας βοηθήσει και να σας κάνει να φτάσετε στην καλύτερη εκδοχή του εαυτού σας, το αξίζετε!
Είμαι η Στέλλα Πλιούκα ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια με προπτυχιακές σπουδές στο τμήμα Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Derby και μεταπτυχιακές σπουδές στην Συνθετική Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία (MSc Integrative Counselling & Psychotherapy) του πανεπιστημίου του Derby.
Είμαι μέλος του Βρετανικού Συλλόγου Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας (BACP) και κάτοχος άδειας ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. Ειδικεύομαι στη συμβουλευτική ενηλίκων και γονέων μέσω ατομικών συνεδρίων.
