Φλέγεται το Ιράν με διαμαρτυρίες να έχουν ξεσπάσει τις τελευταίες ημέρες μετά τον θάνατο μιας 22χρονης Μαχσά Αμινί που είχε συλληφθεί από την αστυνομία του Ιράν επειδή εκείνη φορούσε πολύ χαλαρά την ισλαμική της μαντίλα (χιτζάμπ).

Για έκτη ημέρα, η ένταση κλιμακώνεται, οι νεκροί αυξάνονται και τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας είναι στραμμένα στη Τεχεράνη.

Οργισμένες διαδηλώσεις συγκλονίζουν δεκάδες πόλεις σε διάφορες γωνιές του Ιράν, με το καθεστώς να απαντά με καταστολή, συλλήψεις και νέους περιορισμούς στην πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Όσο και αν δυσκολεύουν, όμως, οι Αρχές την πρόσβαση σε εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης – όπως το WhatsApp και το Instagram – τα βίντεο με τους διαδηλωτές να ζητούν την πτώση του καθεστώτος και να συγκρούονται με την αστυνομία κάνουν τον γύρο του διαδικτύου και συσπειρώνουν ακόμη περισσότερο τους Ιρανούς.

Σκληρές εικόνες με τις δυνάμεις ασφαλείας να επιτίθενται αδιακρίτως σε πολίτες στους δρόμους συνθέτουν το σκηνικό άγριας βίας, ενώ υπάρχουν αναφορές για 11 νεκρούς – επτά διαδηλωτές και τέσσερα μέλη των δυνάμεων ασφαλείας.


Οι διαδηλώσεις ξέσπασαν μετά την κηδεία της 22χρονης στην κουρδική πόλη Σακέζ το Σάββατο και γρήγορα εξαπλώθηκαν σε άλλα μέρη της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της Τεχεράνης.

Σε διαδηλώσεις στους δρόμους, ορισμένες γυναίκες έβγαλαν την υποχρεωτική μαντίλα τους, στριφογυρίζοντάς την επιδεικτικά στον αέρα. Βίντεο στο διαδίκτυο έδειχνε δύο γυναίκες να τις πετούν στη φωτιά. Μια άλλη γυναίκα φαίνεται να κόβει τα μαλλιά της σε ένδειξη διαμαρτυρίας.


Σύμφωνα με τελευταίες πληροφορίες, οι Φρουροί της Επανάστασης ζήτησαν σήμερα από τις δικαστικές αρχές να προσάγουν «όσους διαδίδουν ψευδείς ειδήσεις και φήμες».

«Εκφράζουμε τη συμπάθειά μας προς την οικογένεια και τους συγγενείς της εκλιπούσας Μαχσά Αμινί και έχουμε ζητήσει από τις δικαστικές αρχές να εντοπίσουν όσους διαδίδουν ψευδείς ειδήσεις και φήμες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθώς και στους δρόμους, αλλά και όσους θέτουν σε κίνδυνο την ψυχολογική ασφάλεια της κοινωνίας, και να τους αντιμετωπίσουν αποφασιστικά», ανέφερε η ανακοίνωση.

Από την πλευρά της η Διεθνής Αμνηστία επέκρινε «τη βίαιη καταστολή» και την «παράνομη χρήση χειροβομβίδων, σφαιρών από ατσάλι, δακρυγόνων, κανονιών νερού και γκλομπ με στόχο να διαλυθούν οι διαδηλωτές».

Πως ξεκίνησαν όλα

Η αστυνομία ηθών του Ιράν συνέλαβε την Αμινί στις 13 Σεπτεμβρίου στην Τεχεράνη, όπου πραγματοποιούσε επίσκεψη από τη γενέτειρά της στη δυτική κουρδική περιοχή της χώρας. Κατέρρευσε σε αστυνομικό τμήμα και πέθανε τρεις ημέρες αργότερα.

Η αστυνομία τη συνέλαβε επειδή φορούσε πολύ χαλαρά το χιτζάμπ της. Το Ιράν απαιτεί από τις γυναίκες να φορούν τη μαντίλα με τρόπο που να καλύπτει πλήρως τα μαλλιά τους όταν βρίσκονται σε δημόσιο χώρο. Μόνο το Αφγανιστάν υπό την κυριαρχία των Ταλιμπάν εφαρμόζει τώρα ενεργά έναν παρόμοιο νόμο. Η υπερσυντηρητική Σαουδική Αραβία έχει μειώσει την επιβολή του τα τελευταία χρόνια.

Η αστυνομία απορρίπτει τις κατηγορίες κακομεταχείρισης της Αμινί και υποστηρίζει ότι πέθανε από καρδιακή προσβολή. Ο Ιρανός πρόεδρος Εμπραχίμ Ραϊσί δεσμεύτηκε πως θα πραγματοποιηθεί σχετική έρευνα.

Ο πατέρας της Αμχάντ Αμινί ξέσπασε μιλώντας στο BBC Persia την Τετάρτη και δήλωσε ότι οι γιατροί αρνήθηκαν να τον αφήσουν να δει την κόρη του μετά τον θάνατό της.

«Λένε ψέματα. Λένε ψέματα. Όλα είναι ψέματα… όσο κι αν παρακάλεσα, δεν με άφησαν να δω την κόρη μου», είπε ο πατέρας της 22χρονης Μαχσά και υποστήριξε ότι η κόρη του είχε μώλωπες στα πόδια με το υπόλοιπο σώμα εκτός από το κεφάλι να είναι τυλιγμένο με σεντόνι.

Αξίζει να σημειωθεί πως τα ιρανικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ισχυρίστηκαν ότι η Αμινί, συνελήφθη αφού βγήκε από σταθμό του μετρό και υπέστη καρδιακή προσβολή, πριν πέσει σε κώμα. Παρουσίασαν, μάλιστα, και βίντεο, το οποίο ωστόσο καταγγέλλεται πως αποτελεί προϊόν μοντάζ.

Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στο Ιράν

Οι Ιρανές έχουν πλήρη πρόσβαση στην εκπαίδευση, εργάζονται εκτός σπιτιού και κατέχουν δημόσια αξιώματα. Αλλά υποχρεούνται να ντύνονται σεμνά στους δημόσιους χώρους, φορώντας δηλαδή χιτζάμπ και μακριές φαρδιές ρόμπες. Ανύπαντροι άνδρες και ανύπαντρες γυναίκες απαγορεύεται να συναναστρέφονται.

Υπεύθυνη για την επιβολή τους είναι η επονομαζόμενη «αστυνομία ηθών» που αποτελείται από άνδρες αλλά και γυναίκες, σταθμεύει σε δημόσιους χώρους και κάνει περιπολίες με σκοπό την… καθοδήγηση.

Η επιβολή των εν λόγω κανόνων είχε χαλαρώσει την περίοδο που ήταν πρόεδρος της χώρας ο μετριοπαθής Χασάν Ροχανί.

Με την άνοδο ωστόσο Εμπραχίμ Ραϊσί στην εξουσία το 2021, το πλαίσιο επιβολής άρχισε εκ νέου να αυστηροποιείται στην πράξη. Σύμφωνα με το γραφείο του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, νεαρές γυναίκες έχουν τους τελευταίους μήνες δεχθεί χαστούκια, ξυλοκοπηθεί με ρόπαλα και συρθεί σε αστυνομικά οχήματα.

Η αντίδραση του Ιράν στις διαδηλώσεις

Οι Ιρανοί ηγέτες έχουν υποσχεθεί να διερευνήσουν τις συνθήκες του θανάτου της Αμινί, ενώ έχουν κατηγορήσει ανώνυμες ξένες χώρες και εξόριστες ομάδες της αντιπολίτευσης ότι τον εκμεταλλεύονται ως πρόσχημα για να υποδαυλίσουν τις ταραχές.

Η θρησκευτική ηγεσία του Ιράν αντιμετωπίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες ως απειλή και απορρίπτει τον δυτικό τρόπο ζωής. Ο ίδιος ο Χαμενεΐ έχει παράλληλα αποκηρύξει τις επονομαζόμενες «έγχρωμες» επαναστάσεις στην Ευρώπη και αλλού ως ξένες επεμβάσεις.

Ακτιβιστές και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν κατηγορήσει τις ιρανικές δυνάμεις ασφαλείας για τη δολοφονία διαδηλωτών και σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν, το 2019 για παράδειγμα όταν χιλιάδες Ιρανοί διαδήλωναν με φόντο την άνοδο στις τιμές των καυσίμων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι διεθνοπολιτική ένταση γύρω από το Ιράν έχει οξυνθεί από το 2015, οπότε ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν και εν συνεχεία προχώρησε στην επιβολή εξοντωτικών κυρώσεων κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας

Θα μπορούσαν οι διαδηλώσεις να ρίξουν την κυβέρνηση του Ιράν;

Οι Αρχές του Ιράν έχουν βρεθεί αντιμέτωπες και με άλλα κύματα διαμαρτυριών τα περασμένα χρόνια, χωρίς όμως να υπάρξουν στη χώρα μεγάλες ανατροπές.

Η πιο σοβαρή πρόκληση ήταν οι διαδηλώσεις που είχαν ακολουθήσει με φόντο το αμφισβητούμενο αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του 2009, όταν εκατομμύρια Ιρανοί βγήκαν στους δρόμους ζητώντας μεταρρυθμίσεις.

Οι ιρανικές Αρχές είχαν τότε απαντήσει επιδιδόμενες σε σκληρή καταστολή, ανοίγοντας πυρ εναντίον των διαδηλωτών, εξαπολύοντας κύματα συλλήψεων και οδηγώντας τους ηγέτες της αντιπολίτευσης σε κατ’ οίκον περιορισμό.

Μεταξύ των νεκρών τότε ήταν και η Νέντα Αγά Σολτάν, μια 27χρονη γυναίκα που έγινε σύμβολο του κινήματος διαμαρτυρίας.

Με πληροφορίες από ertnews, AP και dikaiologitika.gr