Μπορεί να βρισκόμαστε σχεδόν με το ένα πόδι στον δεύτερο μήνα του Φθινοπώρου, ωστόσο ο καιρός παραμένει ακόμα ιδιαίτερα καλός, χωρίς τις συνηθισμένες για την εποχή βροχές και καταιγίδες. Παράλληλα η ανάπαυλα του ερχόμενου Σαββατοκύριακου ένεκα των εκλογών, αποτελεί μια καλή στιγμή να απολαύσουμε την επαφή με τη φύση σε διάφορα σημεία της Χαλκιδικής, που μπορεί να λειτουργήσει ως διαφυγή από τις σκοτούρες των δύσκολων καιρών που ζούμε.
Έτσι λοιπόν, ένας φθινοπωρινός περίπατος στην Όλυνθο αποτελεί μία από τις καλύτερες επιλογές για όσους θέλουν να εκδράμουν στη φύση αλλά και να απολαύσουν διάφορα αρχαία και μεσαιωνικά τοπόσημα της περιοχής. Πρόκειται εξάλλου για τον ιδανικό προορισμό που συνδυάζεται με μία επίσκεψη στην ξακουστή Αρχαία Όλυνθο και έναν περίπατο στις όχθες του Ολύνθιου. Η εποχή ενδείκνυται ιδιαίτερα για την περιοχή, η οποία είναι γεμάτη κόσμο αφού πρόκειται για εποχή ελαιομαζέματος, καθώς ο κάμπος έχει χιλιάδες δέντρα ελιάς και φυστικιάς.
Σύντομα ιστορικά στοιχεία
Η θέση της Ολύνθου, γνωστή από τον περασμένο αιώνα, ανταποκρίνεται απόλυτα στις αρχαίες πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες απείχε 60 στάδια από την Ποτίδαια και 20 στάδια (2,5 χλμ.) από τη Μηκύβερνα, το επίνειό της στο μυχό του Τορωναίου κόλπου. Η Όλυνθος ήταν κτισμένη επάνω σε έναν διπλό λόφο, στο νότιο τμήμα του οποίου εντοπίζονται κατάλοιπα από τη νεότερη νεολιθική εποχή (3000 – 2500 π.Χ.). Το προελληνικό της όνομα σημαίνει αγριοσυκιά και κατά την παράδοση Κτίστης-Ήρωάς της ήταν ο Όλυνθος, γιος του Ηρακλή και της vύφης Βόλβης ή του θρακικού θεού Στρυμόνα.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, η πόλη κτίστηκε από τους Βοττιαίους, οι οποίοι μετά την εκδίωξή τους από τους Μακεδόνες, μετοίκησαν στη Χαλκιδική. Ο συγκεκριμένος οικισμός καταστράφηκε το 479 π.Χ. από τους Πέρσες, όταν επέστρεφαν στην Ασία μετά την ήττα τους στις Πλαταιές, και παραδόθηκε στους Χαλκιδείς.
Η περίοδος ακμής της ανάγεται στους κλασικούς χρόνους. Συμμετείχε στην Α’ Αθηναϊκή Συμμαχία (Δηλιακή Συμμαχία) ως ενεργό μέλος. Το 440 π.Χ. αποστατεί εναντίον των Αθηναίων και μέσα σε δύο δεκαετίες γίνεται η πολυπληθέστερη και πλουσιότερη πόλη της περιοχής, αποδεχόμενη τα κύματα μεταναστών από την Ποτείδαια (429 π.Χ.), τη Μένδη (423 π.Χ.) και το Σίγγο (πριν το 422 π.Χ.) λόγω του Πελοποννησιακού Πολέμου και των συνεπειών του στην περιοχή της Χαλκιδικής. Το 432 π.Χ. ιδρύεται το “Κοινό των Χαλκιδεών”, συμμαχία 32 παραλιακών πόλεων της Χαλκιδικής, με έδρα την Όλυνθο, μια νέα πλέον πόλη, κτισμένη με το ιπποδάμειο σύστημα. Εξαιτίας της αυξανόμενης δύναμής της, συγκρούεται με τον Αμύντα Γ’ της Μακεδονίας (393 – 370 π.Χ.). Για τον ίδιο λόγο δέχεται και επίθεση των Σπαρτιατών (382 – 379 π.Χ.) που την πολιορκούν και την καταλαμβάνουν πρόσκαιρα.
Την περίοδο της θηβαϊκής ηγεμονίας, η Όλυνθος ανακτά το χαμένο κύρος της και έρχεται και πάλι σε ρήξη με την Αθήνα (368 – 358 π.Χ.) για την περιοχή της Αμφίπολης. Από το γεγονός αυτό προσπαθεί να επωφεληθεί ο Φίλιππος Β’. Στην αρχή (356 π.Χ.) της προσφέρει ως αντίδωρο για την φιλική της στάση την Ποτείδαια και την περιοχή της πόλης Ανθεμούντος. Η συμμαχία, ωστόσο, της Ολύνθου με το Φίλιππο δε θα διαρκέσει για πολύ, καθώς αντιτίθεται στα σχέδια του. Η πόλη γίνεται γνωστή από τους πύρινους φιλιππικούς λόγους του Δημοσθένη στην Αθήνα, ο οποίος δεν πετυχαίνει την αποστολή βοήθειας. Το 348 π.Χ. επιτίθεται ο Φίλιππος εναντίον της πρωτεύουσας του Κοινού των Χαλκιδαίων και την καταστρέφει.
Η συστηματική ανασκαφική έρευνα ξεκίνησε από την αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή υπό τη διεύθυνση του καθηγητή D. Robinson, στο διάστημα μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων (δεκαετία του 1920). Στη διάρκεια τεσσάρων ανασκαφικών περιόδων ερευνήθηκε το μεγαλύτερο τμήμα της πόλης και ήρθε στο φως ένα από τα καλύτερα δείγματα πολεοδομικού σχεδιασμού, χρησιμοποιώντας το ιπποδάμειο σύστημα, και οικιστικής αρχιτεκτονικής από την κλασική εποχή. Η έρευνα έδωσε σημαντικά νέα στοιχεία για τον καθημερινό βίο των αρχαίων Ελλήνων της υστεροκλασικής περιόδου.
Το 1990 η ΙΣΤ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ξεκίνησε την αναστήλωση των μνημείων και την ανάδειξη τοπυ αρχαιολογικού χώρου με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Υπουργείου Πολιτισμού. Μέχρι τώρα έχουν αναστηλωθεί και αποκατασταθεί αρκετά οικοδομικά τετράγωνα και τρία δημόσια κτήρια της κλασικής πόλης στο βόρειο λόφο και έχει προχωρήσει η ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου.
Ο πύργος των Μαριανών
Ένα σημαντικό τοπόσημο που σίγουρα αξίζει να επισκεφθεί κανείς είναι ο περίφημος πύργος των Μαριανών, που βρίσκεται 2 χιλιόμετρα βόρεια του αρχαιολογικού χώρου και του σημερινού οικισμού της Ολύνθου (πρώην Μυριόφυτο) στην αριστερή πλευρά του επαρχιακού δρόμου προς Πολύγυρο. Η πρόσβαση είναι εφικτή χωρίς δυσκολία.
Η ιστορία λέει ότι κάπου εκεί γύρω στο 1373, στα «Αμαριανά» της Ολύνθου είχε το κάστρο της η αρχόντισσα κυρά η Μεγάλη Δομεστίκισσα, Άννα Καντακουζηνή η Παλαιολογίνα η σύζυγος του Μέγα Δομέστικου Δημήτριου Παλαιολόγου, στρατιωτικού διοικητή των δυνάμεων ξηράς της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Κήποι, περιβόλια, λουλούδια, ήταν ο παράδεισος της κυρά Άννας λέει η παράδοση και όσα γραπτά έχουν σωθεί από τους μοναχούς του Αγίου Όρους που η Παλαιολογίνα ήταν ευεργέτιδα.
Από τα πιο ωραία δείγματα βυζαντινών πύργων στη Χαλκιδική, για την κατασκευή του πέραν της πέτρας από το παρακείμενο λατομείο (λειτουργεί και σήμερα) χρησιμοποιήθηκαν πλήθος κεράμων (χαρακτηριστικό της βυζαντινής τοιχοποιείας) καθώς και αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη από τα ερείπια της Ολύνθου.
Σήμερα σώζεται σε ύψος 12 περίπου μέτρων και 3 ορόφων. (αρχικά 15 μ.) Η είσοδος βρίσκεται στα 2 μέτρα από την επιφάνεια της γης και εξασφαλιζόταν με ξύλινη σκάλα η οποία δεν έχει σωθεί. Μετά την είσοδο υπάρχει μικρός προθάλαμος και αριστερά κτιστή σπειροειδής κλίμακα που οδηγεί στον 1ο όροφο.
Ο κύριος χώρος είναι στεγασμένος με θολωτή οροφή από πλίνθους και πιθανότατα αποτελούσε δεξαμενή.
Η σύγχρονη Όλυνθος
Η σύγχρονη Όλυνθος είναι μεγάλος οικισμός που αριθμούσε 1.111 κατοίκους το 2011, ενώ βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την επαρχιακή οδό Νέων Μουδανιών- Γερακινής βρίσκεται η Νέα Όλυνθος, που ιδρύθηκε από πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία. Σήμερα αποτελεί Δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Πολυγύρου. Είναι σε πεδινή περιοχή. Παράγεται βρώσιμη ελιά, αγουρέλαιο και φιστίκια. Εκτός από τη γεωργία, κύρια ασχολία είναι και η κτηνοτροφία. Στον οικισμό λειτουργεί νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο και αγροτικό ιατρείο, ενώ δραστηριοποιείται πολιτιστικός σύλλογος που διοργανώνει εκδηλώσεις, όπως την τριήμερη Γιορτή της Ελιάς. Σημαντικές εορτές είναι του Αγίου Αθανασίου (2 Μαΐου), του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου) και των Αγίων Αναργύρων (1 Ιουλίου), οπότε και γίνονται πανηγύρια και τον Ιούλιο κουρμπάνια.
Χρήσιμες Πληροφορίες: Η Όλυνθος αποτελεί επίσης τον ιδανικό προορισμό για επίσκεψη από όλες τις περιοχές τόσο της Χαλκιδικής όσο και της Θεσσαλονίκης από την οποία απέχει περίπου 70 χλμ, ενώ απέχει 8 χλμ από τα Νέα Μουδανιά, 24 χλμ από τον Πολύγυρο, 70 χλμ από την Ιερισσό και 33 χλμ από την Κασσάνδρεια και από τη Νικήτη.
