Σε αυστηρή προειδοποίηση για τις συνέπειες που μπορεί να επιφέρει η διαδικασία χαρακτηρισμού δημοτικών οδών, καθώς και οι πρόσφατες ρυθμίσεις για την οριοθέτηση μικρών οικισμών, προχώρησε ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ). Αφορμή αποτέλεσε η έναρξη της πρώτης φάσης των μελετών για την αναγνώριση δημοτικών δρόμων, στο πλαίσιο της καταγραφής του οδικού δικτύου εκτός σχεδίου πόλης.
Ο ΣΕΠΟΧ επισημαίνει με έμφαση ότι ο χαρακτηρισμός των δρόμων οφείλει να εντάσσεται σε έναν συνολικό και συνεκτικό πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό, και όχι να χρησιμοποιείται ως εργαλείο εξασφάλισης οικοδομησιμότητας. «Οι δρόμοι προορίζονται για διασύνδεση, όχι για δόμηση», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Σύλλογος, ασκώντας κριτική στην παγιωμένη αντίληψη ότι η ύπαρξη δρόμου προσδίδει δικαίωμα δόμησης σε παρόδια αγροτεμάχια.
Ανησυχίες για αύξηση τιμών και νέο κύκλο εκτός σχεδίου δόμησης
Ο ΣΕΠΟΧ προειδοποιεί για τη δημιουργία ενός «εργαλείου» αύξησης της τιμής των παρόδιων ακινήτων. Η αναγνώριση των διαφορετικών κατηγοριών δρόμων φαίνεται να στοχεύει στην απόδοση περαιτέρω δικαιωμάτων δόμησης σε εκτός σχεδίου αγροτεμάχια, μετατρέποντάς τα σε οικόπεδα με «πρόσωπο» σε δρόμο. Αυτό το δικαίωμα δόμησης, επισημαίνει ο Σύλλογος, είναι απαλλαγμένο από τις υποχρεώσεις εισφοράς σε γη και χρήμα που συνδέονται με την ένταξη περιοχών στο σχέδιο πόλης. Κατά συνέπεια, ο χαρακτηρισμός των δημοτικών οδών εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει ως εργαλείο της κτηματαγοράς για την αύξηση των τιμών των παρόδιων ακινήτων.
Σύνδεση με την οριοθέτηση μικρών οικισμών
Ταυτόχρονα, ο ΣΕΠΟΧ συνδέει άμεσα τη διαδικασία χαρακτηρισμού των δρόμων με τις εξελίξεις γύρω από την οριοθέτηση των μικρών οικισμών, επικρίνοντας τη νομοθετική τροπολογία για τους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων. Η ρύθμιση αυτή, όπως καταγγέλλεται, εισάγει νέες έννοιες όπως η «Ζώνη Ανάπτυξης Οικισμού» (ΖΑΟ) και οι «Περιοχές Ειδικών Χρήσεων» (ΠΕΧ). Ο Σύλλογος υποστηρίζει ότι αυτές λειτουργούν ως εργαλεία διευκόλυνσης της οικοδομησιμότητας σε εκτάσεις που διαφορετικά δεν θα πληρούσαν τις προϋποθέσεις ένταξης στο σχέδιο.
Οι τροπολογίες αυτές, σύμφωνα με τον ΣΕΠΟΧ, στοχεύουν στην παράκαμψη των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας, περιπλέκουν περαιτέρω τον πολεοδομικό σχεδιασμό και επανεισάγουν την παρέκκλιση ως μια νέα κατηγορία εκτός σχεδίου δόμησης με πιο ελαστικούς όρους. Αυτές οι εξελίξεις εγκυμονούν κινδύνους για τη βεβιασμένη εξασφάλιση οικοδομικών αδειών και ανοίγουν νέα «παράθυρα» για ανεξέλεγκτη εκτός σχεδίου δόμηση, με αρνητικές συνέπειες για την ορθολογική ανάπτυξη του χώρου και το περιβάλλον.
Ο Σύλλογος τονίζει ότι η λογική της «παρόδιας δόμησης» ανατρέπει τις βασικές αρχές της πολεοδομίας, οδηγώντας σε κατακερματισμένη ανάπτυξη και επιδείνωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Η γη πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πολύτιμος φυσικός πόρος και όχι ως εμπόρευμα, θέση που έρχεται σε αντίθεση με συνταγματικές επιταγές και τη νομολογία του ΣτΕ.
Ο ΣΕΠΟΧ επισημαίνει επίσης ζήτημα θεσμικής ασυμβατότητας μεταξύ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) και του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών (ΥΠΟΜΕ) σχετικά με την κατάταξη του οδικού δικτύου. Καλεί σε σαφή προσδιορισμό του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των δρόμων, ειδικά των αγροτικών, για να διασφαλιστεί η κοινοχρησία και η αγροτική χρήση, χωρίς να μετατρέπονται έμμεσα σε δομήσιμο χώρο.
Τέλος, ο Σύλλογος ασκεί κριτική στην έλλειψη συντονισμού μεταξύ των παράλληλων μελετών (χαρακτηρισμός δρόμων, Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια), γεγονός που αποδυναμώνει τον στρατηγικό σχεδιασμό και αναπαράγει παθογένειες του παρελθόντος. Επαναλαμβάνει την πάγια θέση του υπέρ της κατάργησης της εκτός σχεδίου δόμησης, χαρακτηρίζοντάς την ως διαχρονική πληγή. Προειδοποιεί ότι χωρίς σαφή στόχευση, οι τρέχουσες εξελίξεις θα οδηγήσουν σε νέο γύρο απορρύθμισης και περιβαλλοντικής υποβάθμισης, ειδικά όσον αφορά τους αγροτικούς δρόμους και τα μονοπάτια σε προστατευόμενες περιοχές.
