Τα έθιμα της Πρωτοχρονιάς έχουν σαν σκοπό να επιφέρουν καλή τύχη και ευημερία.
Η πρώτη μέρα του έτους αποτελεί μεγάλη γιορτή για τις περισσότερες χώρες του κόσμου. Για τους χριστιανούς συμπίπτει με τον εορτασμό του Αγίου Βασιλείου και είναι επίσημη αργία. Σύμφωνα με το γρηγοριανό ημερολόγιο, το οποίο ακολουθεί και η Ελλάδα, η πρώτη μέρα της χρονιάς είναι η πρώτη Ιανουαρίου. Έχει συνδεθεί με ουκ ολίγες «τελετουργίες», οι οποίες περνούν από γενιά σε γενιά κι εξακολουθούν να έχουν μεγάλη απήχηση στον κόσμο.
Σίγουρα τα πρωτοχρονιάτικα έθιμα είναι πολλά και αντικατοπτρίζουν τα ιδιαίτερα γνωρίσματα κάθε τόπου. Δυστυχώς σήμερα μερικά από αυτά τείνουν να εξαφανιστούν με το πέρασμα του χρόνου.
Ας δούμε όμως τι συνέβαινε στη Γαλάτιστα του δήμου Πολυγύρου πριν από πολλά χρόνια και πως γιόρταζαν οι Γαλατσάνοι την Πρωτοχρονιά:
Το βράδυ της Πρωτοχρονιάς λοιπόν οι Γαλατσάνοι έκαναν τις τσιγκιρόπιτες. Έβραζαν το τσιγκέρι (λευκό συκώτι), το έκοβαν μικρά κομμάτια και το έβραζαν με ρύζι. Με αυτό το μείγμα έκαναν τις τσιγκιρόπιτες ενώ έβαζαν μέσα και έναν σταυρό από κλαδάκι ελιάς. Ώσπου να ψηθεί η πίτα έριχναν επάνω στα κάρβουνα σαλιωμένα φύλλα ελιάς. Αφού τα ονομάτιζαν έλεγαν:
“Θα ζήσ’ ή θα πιθάνι…”
Αν το φύλλο έβγαινε έξω απ’ τη φωτιά ήταν καλό σημάδι, θα “ζούσε”. Αν καιγόταν θα πέθαινε.
Έτσι με τη σειρά κατά ηλικία έριχναν στη φωτιά τα ελαιόφυλλα για να μάθουν το πεπρωμένο τους.
Ρίχνανε ελαιόφυλλα και για τους πεθαμένους! Και όταν τα φύλλα έβγαιναν έξω από τη φωτιά τότε και αυτοί θα ζούσαν. Το ίδιο γινόταν και για τα ζώα, τις δουλειές και τα χωράφια. Ένα φύλλο για τον καθένα και για το κάθετι.
Στο μεταξύ γινόταν η πίτα. Τη σταύρωναν, την έκοβαν σε φελιά, αρχίζοντας από το Χριστό, μετά την Παναγία, την οικογένεια, τα ζώα και το σπίτι.
Την Πρωτοχρονιά έβαζαν και ένα κλωναράκι ελιάς στο εικονοστάσι για το καλό της χρονιάς. Όλη η οικογένεια έπρεπε απαραίτητα να φορέσει ένα καινούργιο ρούχο για να υποδεχτεί το νέο έτος. Εκείνη την εποχή οι νοικοκυρές φρόντιζαν να έχουν για όλους κάποιο καινούργιο ρούχο. Ένα ζευγάρι σκουφούνια, μια βρακοζώνα, ένα μαντήλι κ.α…
Το πρωί των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων οι νοικοκυρές πήγαιναν στη βρύση, τη σταύρωναν με όποια σοδειά είχαν και εύχονταν:
“Όπους τρέχι του νιρό σ’ βρυσούδα μ’ έτς να τρέχι κι του βιο.”
Έτσι έβλεπε κανείς μέσα στη γούρνα τυρί, σιτάρι, ελιές, ρόδια, καλαμπόκι και άλλες σοδειές.
Με πληροφορίες από galatista
