Ο Πολύγυρος είναι η πρωτεύουσα του νομού Χαλκιδικής και είναι χτισμένος στις νότιες πλαγιές του βουνού Χολομώντα. Βρίσκεται 70 χλμ. ΝΑ της Θεσσαλονίκης και σύμφωνα με την απογραφή του 2021 έχει πάνω από 11.000 κατοίκους.
Το XalkidikiPolitiki θέλοντας να γνωρίσουν οι αναγνώστες του καλύτερα την πόλη του Πολυγύρου, επικοινώνησε με τον πρόεδρο της κοινότητας Νικήτα Κατσιακιώρη, θέτοντας του μερικά ερωτήματα:
• Πρόεδρε πείτε μας λίγα λόγια για την ιστορία της πρωτεύουσας του νομού τον Πολύγυρο.
Αρχαίος οχυρός οικισμός που εντοπίστηκε δυτικά του Πολυγύρου, στο λόφο Καστρί, αποδεικνύει ότι η πρώτη εγκατοίκηση στην περιοχή πραγματοποιήθηκε τουλάχιστον από τον 6ο αιώνα π.Χ., ενώ αρχαίες εγκαταστάσεις και οικισμοί έχουν εντοπιστεί και σε άλλα σημεία περιμετρικά του Πολυγύρου. Στην περιοχή του Πολυγύρου τοποθετείται και η αρχαία Απολλωνία, η οποία ήταν μια από τις 32 πόλεις του Κοινού των Χαλκιδέων με πρωτεύουσα την αρχαία Όλυνθο. Στην παραλία Καλυβών υπήρχε η αρχαία πόλη Μυκήβερνα, ανεξάρτητη και σημαντική, που ήταν λόγω της θέσης της, επίνειο της αρχαίας Ολύνθου. Στη θέση Αλατόστρατα εντοπίστηκε η παλαιότερη μαρτυρία παραγωγής οίνου, ένας ληνός κρασιού ο οποίος χρονολογείται τον 2ο αιώνα μ.Χ.
Η παλαιότερη, γνωστή, γραπτή αναφορά στο τοπωνύμιο «Πολύγυρος» γίνεται, κατά την βυζαντινή εποχή, στη διαθήκη του πρωτοσπαθαρίου Δημητρίου Πτελεώτη η οποία συντάχθηκε πριν το 959 μ.Χ. και ένα απόσπασμά της σώζεται σε ένα έγγραφο του 996 μ.Χ., ενώ με τον τύπο «Πολύγηρος» απαντάται σεχρυσόβουλο του 11ου αιώνα του αυτοκράτορα Νικηφόρου Βοτανειάτη (1078-1081).
Το 1430 ο Πολύγυρος κατακτάται από τους Οθωμανούς. Η παλαιότερη γραπτή μνεία στον οικισμό του Πολυγύρου γίνεται στην απογραφή του 1445, όπου καταγράφονται 28 νοικοκυριά. Ο Πολύγυρος πρωτοστατεί στην επανάσταση της Χαλκιδικής του 1821 καθώς στις 17 Μαΐου οι κάτοικοι εκδιώκουν την τοπική τουρκική φρουρά. Ανάλογη δραστηριότητα επέδειξε και κατά την επανάσταση του 1854 υπό τον Τσάμη Καρατάσο. Τελικά ο Πολύγυρος απελευθερώνεται στις 2 Νοεμβρίου του 1912 από τον Ελληνικό Στρατό και άμεσα ενσωματώνεται στο ελληνικό κράτος.
Σχετικά με την ετυμολογία του τοπωνύμιου Πολύγυρος υπάρχουν διάφορες ερμηνείες. Πιθανόν ο συνδυασμός των λέξεων “πολύ” και “ιερός” να έδωσε τη σημερινή ονομασία, εξαιτίας ενός ιερού που υπήρχε στην ευρύτερη περιοχή. Μια άλλη παρόμοια εκδοχή αντικαθιστά το “ιερός” με τη λέξη “γερός”, λόγω του υγιεινού κλίματος της περιοχής ή τη λέξη “γέρος” , λόγω του μεγάλου ποσοστού γερόντων στην περιοχή, ενώ κατά άλλους η λέξη “γύρος” έχει τη σημασία “περιλάκκωμα της ελιάς” και μεταφορικά την ίδια την ελιά. Έχει, επίσης, προταθεί και η ετυμολόγηση από το όνομα ενός μεγαλογαιοκτήμονα της περιοχής, του Πολύαρου.
Σήμερα ο Πολύγυρος είναι έδρα του Δήμου Πολυγύρου και διοικητικό κέντρο της Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής. Η Κοινότητα Πολυγύρου έχει πάνω από 7.500 κατοίκους (απογραφή 2011) και αποτελείται από το πολεοδομικό συγκρότημα του Πολυγύρου και τους οικισμούς Καλυβών, Γερακινής, Τρικόρφου και Πατελιδά.
• Ποια είναι τα σημεία που κάποιος μπορεί να βρει στον Πολύγυρο και να τα επισκεφτεί;
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου φιλοξενεί αντιπροσωπευτικά αρχαιολογικά ευρήματα από όλη τη Χαλκιδική, που παρουσιάζουν σημαντική πολιτισμική ιστορία από τα προϊστορικά ήδη χρόνια. Το νέο κτήριο του Μουσείου, του οποίου η παραλαβή έγινε τον Οκτώβριο του 2016, περιλαμβάνει εκθεσιακούς χώρους εμβαδού 582 τ.μ., αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, αίθουσα εκπαιδευτικών προγραμμάτων, χώρους εργαστηρίων συντήρησης και γραφείων, αύξηση αποθηκευτικών χώρων και αναψυκτήριο. Η νέα μόνιμη έκθεση εγκαινιάστηκε τον Ιούλιο του 2022.
Ένα άλλο επισκέψιμο σημείο είναι το Λαογραφικό Μουσείο του Πολυγύρου που ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1998. Στεγάζεται στην ανακαινισμένη διώροφη κατοικία του πρώην δημάρχου Πολυγύρου, Αθανασίου Καραγκάνη. Τα εκθέματα είναι δωρεές των κατοίκων και των πολιτών του Πολυγύρου. Το μουσείο λειτουργεί με τη φροντίδα και την αγάπη των μελών του «Εθελοντικού Ομίλου Γυναικών Πολυγύρου».
Αξιοθέατο αποτελεί και ο ιστορικός ιστός με χαρακτηριστικά κτήρια μακεδονικής αρχιτεκτονικής.
Στον Πολύγυρο υπάρχουν πολλά πάρκα και γραφικές πλατείες. Αξίζει να αναφέρουμε το πάρκο στις Έξι Βρύσες, που αποτελεί σήμα κατατεθέν του Πολυγύρου, ενώ το τουριστικό περίπτερο που στεγάζεται εκεί είναι ένας εξαιρετικός πολυχώρος, ιδανικός για εκδηλώσεις, φαγητό, ποτό ή καφέ και το πάρκο Ηρώων όπου σε ένα όμορφο πευκόφυτο περιβάλλον μπορεί κανείς να απολαύσει το ποτό ή τον καφέ του.
Περιμετρικά του Πολυγύρου βρίσκονται αξιοσημείωτα και γραφικά εξωκλήσια όπως η Παναγία, ο Προφήτης Ηλίας, ο Άγιος Νικόλαος ο Ορφανός, ο Άγιος Χριστόφορος, ο Άγιος Βλάσης, ο Άγιος Ελευθέριος, η Αγία Μαρίνα, ο Άγιος Αθανάσιος, οι Άγιοι Ανάργυροι και πολλά άλλα.
Το καλοκαίρι αξίζει να επισκεφθεί κανείς τις όμορφες παραλίες της Κοινότητας Πολυγύρου που βρίσκονται στις Καλύβες, τη Γερακινή και το Τρίκορφο.
• Ποιες είναι οι κυριότερες γιορτές, ήθη και έθιμα;
Το καρναβάλι του Πολυγύρου είναι ένα σημαντικό πολιτιστικό γεγονός για την περιοχή. Κατά την διάρκεια του λαμβάνουν χώρα έθιμα όπως η «προφταστήρα», όπου μια μικρή καντίνα με την συνοδεία ζουρνάδων και καρναβαλιστών περιφέρεται στις γειτονιές του Πολυγύρου προσφέροντας παραδοσιακά κεράσματα, ο «Χορός των Γυναικών» που διοργανώνεται από το Σύλλογο «Ψυχαγωγίας Εκδηλώσεων και Συσπείρωσης Γυναικών Πολυγύρου», ενώ την Κυριακή της Τυρινής, η «Κατσ΄αμάκα», αυτοσχέδια ταβέρνα, σερβίρει δωρεάν στους επισκέπτες λουκάνικο, ελιές και κρασί και πραγματοποιείται η μεγάλη «παρέλαση» των καρναβαλιστών, γεγονός που προσελκύει πλήθος επισκεπτών στον Πολύγυρο. Την Καθαρά Δευτέρα, στην Παραλία Καλυβών, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καλυβώνοργανώνει γλέντι με πέταγμα χαρταετού, λαγάνα, νηστίσιμους μεζέδες και κρασί.
Θεσμό αποτελεί πλέον και το Φεστιβάλ Πολυγύρου στο πλαίσιο του οποίου, τους θερινούς μήνες, φιλοξενούνται μεγάλες, μουσικές και θεατρικές παραστάσεις στο αμφιθέατρο Πολυγύρου και πλήθος παράλληλων εκδηλώσεων πολιτιστικού και γαστρονομικού ενδιαφέροντος.
• Πως είναι η καθημερινότητα στην πόλη του Πολυγύρου και αν υπάρχει κάτι που θα βελτίωνε ή θα άλλαζε την ποιότητα της ζωής των κατοίκων;
Ως διοικητικό κέντρο της Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής και πρωτεύουσα του Δήμου, ο Πολύγυρος παρουσιάζει, κατά τις πρωινές ώρες, αυξημένη επισκεψιμότητα και αστική κινητικότητα. Δεν είναι όμως ένα τυπικό αστικό κέντρο με έντονα κυκλοφοριακά προβλήματα και ο ρυθμός ζωής των κατοίκων είναι σχετικά ήρεμος.
Τα τελευταία χρόνια υλοποιήθηκαν έργα υποδομών (βιολογικός καθαρισμός, αντικατάσταση υφιστάμενου δικτύου ύδρευσης, αντιπλημμυρικά έργα, αναπλάσεις κεντρικών οδών) με σκοπό την βελτίωση της καθημερινότητας και της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Η ολοκλήρωση και λειτουργία τους θα συμβάλλει σημαντικά προς αυτόν τον σκοπό.
Επιπλέον η εφαρμογή ενός Σχέδιου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας, η υλοποίηση έργων και εφαρμογή μέτρων για την τόνωση της επιχειρηματικότητας, η αναβάθμιση και αξιοποίηση του πεζοδρόμου, η βελτίωση των αθλητικών εγκαταστάσεων (ιδανικά η δημιουργία ενός αθλητικού κέντρου), η αξιοποίηση του ιστορικού ιστού, της οικίας Κότσιανου, της οικίας Παραλή και άλλων ιστορικών κτηρίων (πχ δημιουργία πινακοθήκης), θα αυξήσει την επισκεψιμότητα και θα ενισχύσει την οικονομία του Πολυγύρου συμβάλλοντας περαιτέρω στην βελτίωση της καθημερινότητας και της ποιότητας ζωής των κατοίκων.
Επιβεβλημένη είναι η τουριστική ανάπτυξη μέσω υλοποίησης έργων υποδομών και αναπλάσεων στην παραλιακή ζώνη, διοργάνωσης εκδηλώσεων, ανάδειξης διαδρομών και μονοπατιών, αξιοποίησης και ανάδειξης της φυσικής ομορφιάς της περιοχής.
