Ο Παλαιοχριστιανικός ναός ήρθε στο φως με ανασκαφές που ξεκίνησαν το 1981, λίγα μέτρα δυτικότερα από το σημερινό εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, κοντά στην παραλία της Νικήτης. Ο ναός χρονολογείται το πρώτο μισο του 5ου αιωνα μ.Χ. και είναι από τους αρχαιότερους παλαιοχριστιανικούς ναούς που έχουν βρεθεί στην περιοχή της Μακεδονίας. Είναι τρίκλιτη Βασιλική με ξύλινη στέγη με συνολικό μήκος 48μ.Σε επιγραφή που βρέθηκε κατα την ανασκαφή ,αναφέρεται το όνομα ‘’Σωφρονιοσ’’, σαν επισκόπου της εποχής. Έτσι ο ναός ονομάστηκε ‘’Βασιλική Σωφρονίου’’.
Στο ναό, από τα σημαντικότερα ευρήματα είναι τα ιδιαίτερης τεχνοτροπίας μαρμαροθετήματα (opus sectile). Η μαρμαροθέτηση αποτελεί μια τεχνική αναπαράστασης εικόνων, που αναπτύχθηκε στην Αρχαία Ρώμη και διαδόθηκε σε όλη την αυτοκρατορία. Σε αντίθεση με το ψηφιδωτό όπου μικρά, ίδιου μεγέθους κομμάτια συνθέτουν μια εικόνα, τα κομμάτια μαρμάρου που χρησιμοποιούνται στη μαρμαροθέτηση είναι μεγαλύτερα και διαμορφώνονται συνήθως κατάλληλα πριν τοποθετηθούν. Αλλά σημαντικά ευρήματα στο ναό αποτελούν, ο ψηφιδωτός διάκοσμος του δαπέδου, γλυπτά και υπολείμματα τοιχογραφιών. Το ψηφιδωτό αναπαριστά δυο ελάφια, ένα αρσενικό και ένα θηλυκό, που πλησιάζουν να πιούν νερό από ένα αγγείο.
Ο εξαιρετικής τεχνοτροπίας διάκοσμος, του ναού όπως και τα ευρήματα στο γειτονικό νεκροταφείο, που βρέθηκαν δυο θολωτοί τάφοι, μας κάνουν να υποθέσουμε ότι υπήρχαν στην περιοχή σημαντικοί άνθρωποι, που μπορούσαν να προσφέρουν χρήματα για την κατασκευή του ναού.
Τα στοιχεία που έχουμε δείχνουν ότι ο ναός καταστράφηκε από φωτιά γύρω τον 6ο αιώνα μ.Χ. Την ίδια περίοδο περίπου, θα πρέπει να καταστράφηκε και ο γειτονικός οικισμός στην περιοχή της Ελιάς.
Έτσι μπορεί κανείς να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο ναός όπως και ο οικισμός καταστράφηκαν από επιδρομές βαρβαρόφωνων φύλων που ήταν συχνές εκείνη την εποχή στην περιοχή της Χαλκιδικής και γενικότερα της Μακεδονίας. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο ναός, καταστράφηκε από σεισμό.
πηγή:fb
