Η πολιτιστική κληρονομιά σε κινηματογραφικά καρέ με το βλέμμα των εφήβων

Τους δύο επόμενους σταθμούς του εκπαιδευτικού προγράμματος «Η πολιτιστική κληρονομιά σε κινηματογραφικά καρέ με το βλέμμα των εφήβων» αποτέλεσαν διαδοχικά οι Βυζαντινοί Πύργοι των Μαριανών, 4χλμ. βόρεια του οικισμού της Ολύνθου και του Αγίου Παύλου στον λόφο της Νέας Φώκαιας.

Στον πύργο των Μαριανών ο αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, Κλεάνθης Δούκας μετέφερε νοερά τους μαθητές της Β΄ Λυκείου του ΓΕΛ Πολυγύρου στα ταραγμένα χρόνια του 14ου αιώνα και στην καταστροφική δράση στην ύπαιθρο της Χαλκιδικής της Companyia Catalana d’ Orient, ενός σώματος 10.000 επαγγελματιών πολεμιστών, στην εμφύλια σύρραξη μεταξύ του Ανδρονίκου Β΄ και του εγγονού του Ανδρονίκου Γ’, στους πολέμους των Βυζαντινών με τους Σέρβους και στις ληστρικές επιδρομές Τούρκων πειρατών.

Οι μαθητές ενημερώθηκαν για την επιδημία πανώλης που έπληξε την περιοχή στα μέσα του αιώνα και αποδεκάτισε τον πληθυσμό της, και για την Οθωμανική κατάκτηση της Χαλκιδικής, που ολοκλήρωσε την ερήμωση της περιοχής. Συζητήσαμε για την ανάπτυξη του αθωνικού μοναχισμού στη Χαλκιδική και την πολλαπλή επίδρασή του στη διαμόρφωση των οικισμών αλλά και για την οικιστική σύνθεση της Χαλκιδικής κατά τον ίδιο αιώνα. Παρατηρήθηκαν τα αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη που είναι εντοιχισμένα στην τοιχοδομία του πύργου και ακολούθησε συζήτηση για τα κοντινά ερείπια του ναού του Αγίου Νικολάου και του δίδυμου βυζαντινού υδρόμυλου. Σκιαγραφήθηκε ο τρόπος πρόσβασης στον πύργο μέσω ξύλινης σκάλας στην είσοδο του που βρίσκεται στα τέσσερα μέτρα από την επιφάνεια της γης, και τέθηκαν ερωτήματα για τον τρόπο διαβίωσης στον χώρο.

Στην ίδια ταραγμένη και ασταθή εποχή των Παλαιολόγων ταξίδεψαν και οι μαθητές της Ά τάξης του Γυμνασίου Νέας Φώκαιας μαζί με τους αρχαιολόγους της Υπηρεσίας Μαρία Καμενίδου και Σάκη Νάκο. Κατανόησαν τους οχυρωτικούς λόγους ανέγερσης του πύργου της Νέας Φώκαιας στα 1407, στον παραθαλάσσιο λόφο, για την προστασία του αγροτικού πληθυσμού που εργάζονταν στο μετόχι της Αθωνικής Μονής του Αγίου Παύλου. Από τον 14ο αιώνα οι μαθητές μεταφέρθηκαν νοερά στο 1821, όταν ο μεγαλέμπορος, τραπεζίτης και μέλος της Φιλικής Εταιρίας Εμμανουήλ Παπάς είχε εγκαταστήσει στον πύργο το στρατηγείο του ως αρχηγός της επανάστασης στη Χαλκιδική, διευθύνοντας από εκεί τον αγώνα. Το ταξίδι στον χρόνο έφτασε μέχρι το 1924 με τους πρόσφυγες από την μικρασιατική Φώκαια να βρίσκουν καταφύγιο στο μεγάλο μετοχιακό κτηριακό συγκρότημα της μονής του Αγίου Παύλου.

Η αποστολή επισκέφτηκε το εσωτερικό του Πύργου ανεβαίνοντας μέχρι το ανώτερο επίπεδο όπου μάγεψε η εκπληκτική θέαση και “μετέφερε” στους επισκέπτες την αγωνία των ένοπλων αμυνόμενων πίσω από τις μικρές θυρίδες απέναντι σε εχθρικές επιδρομές. Παράλληλα ακολούθησε ενημέρωση για το ότι όλες οι εγκαταστάσεις του μετοχιακού συγκροτήματος υπήρχαν γύρω από τον Πύργο μέχρι το 1930, όταν και καταστράφηκαν.

Μια τέτοια καλοκαιρινή μέρα του Νοέμβρη δεν θα έκλεινε καλύτερα από το ευγενικό κέρασμα του πατέρα Ιωάννη σε γειτονικό παραθαλάσσιο χώρο, όπου οι μαθητές απόλαυσαν την εκπληκτική θέαση του πύργου να στέκεται αγέρωχα πλάι στη θάλασσα, και ξεκίνησε ο σχεδιασμός για το πώς άραγε θα ζωντανέψουν τα δύο μνημειακά τοπόσημα μέσα από τις ταινίες που θα ετοιμάσουν οι μικροί κινηματογραφικοί παραγωγοί!