Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος στις 23 Φλεβάρη, από τον αιματηρό Φλεβάρη του 1944 όταν, σε μικρό ρέμα της Βάλτας, εκτελέστηκαν 31 (27 συν 4) πολίτες, εκ των οποίων αρκετά νέα παιδιά.
Πρόκειται για ένα ξεχασμένο… μακελειό που έλαβε χώρα στη Χαλκιδική κατά τη διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου της γερμανικής κατοχής. Μια αποφράδα ημέρα που οι Γερμανοί έπνιξαν στο αίμα τη Βάλτα Κασσανδρείας, εκτελώντας με πολυβόλα 28 άτομα, απαγχονίζοντας τρεις αγωνιστές στην κεντρική πλατεία του χωριού, τουφεκίζοντας εννέα άτομα σε διπλανά χωριά και προσθέτοντας σε αυτούς πέντε συλληφθέντες στο πογκρόμ, που εκτελέστηκαν αργότερα στο στρατόπεδο Παύλου Μελά, ενώ άλλοι 16 από τους 80 που στάλθηκαν στα στρατόπεδα θανάτου της Γερμανίας δεν επέστρεψαν ποτέ.
Όπως εξιστορεί η Μηχανή του Χρόνου, (με στοιχεία που αντλήθηκαν από την Εφημερίδα των Συντακτών, από το αρχείο ΓΑΚ και το αρχείο του Κλεάνθη Πέγιου), μετά την εισβολή των Γερμανών στη Θεσσαλονίκη και τη σφαγή πολιτών στον Χορτιάτη από τους “Σουμπερίτες” συνεργάτες των κατακτητών, η βαρβαρότητα έφτασε και στη Χαλκιδική. Στις 23 και 24 Φεβρουαρίου 1944 η Κασσάνδρεια Χαλκιδικής πνίγηκε στο αίμα. Στις 29 Δεκεμβρίου 1944 ο δάσκαλος του χωριού κατέθεσε στην Εθνική Πολιτοφυλακή Πολυγύρου, εν όψει της δίκης των δοσίλογων. Αφού κατονόμασε έναν προς έναν τους συνεργάτες των ναζί, τόνισε τη δράση του αποκαλούμενου “Δάγκουλα της Κασσάνδρας“….
Όπως αποκαλύπτει πρώην αγωνιστής του ΕΛΑΣ, ο “Δάγκουλας” έστειλε επιστολή στην γερμανική διοίκηση Αιγαίου και στον Γερμανό λοχαγό Στρακ, στην οποία καλούσε “να δημιουργηθεί τακτικός στρατός από δυνάμεις του ΕΔΕΣ, με αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη ολοκλήρου της Μακεδονίας και την εκμηδένιση των συνεργαζόμενων με τους Ρώσους, Βούλγαρους και τον Τίτο, δυνάμεων του ΕΛΑΣ“. Ο Δάγκουλας λέγεται ότι, “άνοιξε 35 τάφους, έστησε τρεις αγχόνες και έστειλε 80 Κασσανδρινούς στα κάτεργα της Γερμανίας. Οδήγησε στην Κασσάνδρα αυτός προσωπικώς τους 300 Γερμανούς των S.S.”.
Η δίκη των ταγματασφαλιτών που δεν οδήγησε στη λύτρωση των θυμάτων
Η δίκη ήταν προγραμματισμένη να αρχίσει στις 10 Οκτωβρίου 1945 αλλά πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου, στις 16 Μαρτίου 1948. Στο εδώλιο κάθισαν 25 κατηγορούμενοι. Οι πέντε από αυτούς δεν πρόλαβαν να δικαστούν, καθώς σκοτώθηκαν στις μάχες της απελευθέρωσης.
Οι συγγενείς των θυμάτων παρακολούθησαν την έκβαση της δίκης με αμηχανία. Αρχικά, θεωρήθηκαν απ’ το κατηγορητήριο ως αναξιόπιστοι, αφού ήταν ιδεολογικά αντίθετοι με τους κατηγορούμενους. Δεν ήταν όμως μόνο αυτό. Ο “Δάγκουλας της Κασσάνδρας” αρχικά καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και το ένα τέταρτο (1/4) της περιουσίας του δημεύτηκε. Ωστόσο δεν εξέτισε ποτέ την ποινή του. Δυο χρόνια αργότερα, στις 26 Ιανουαρίου 1950, η ποινή του μειώθηκε σε πέντε χρόνια φυλάκιση, σύμφωνα με απόφαση του βασιλιά Παύλου και του Υπουργού Δικαιοσύνης, Ηλία Παπαηλίου.
Τα ονόματα των θυμάτων
▪ Απαγχονίστηκαν στις 23/2/1944 στην κεντρική πλατεία της Βάλτας οι: Πέγιος Κλεάνθης, Χιώτης Κοσμάς, Θεοδωρίδης Ανέστης (στις 4/3/1944).
▪ Τουφεκίστηκαν ομαδικά σε ρέμα την ίδια μέρα έξω από τη Βάλτα οι: Κεσίδης Κωνσταντίνος, Ρήγας Κωνσταντίνος, Πέγιος Δημήτριος, Γουϊτάς Αθανάσιος, Ζαχαρίας Χρ., Κουζούχας Δημήτριος, Αθανασιάδης Αθ., Μιχαλάκης Χριστοφ., Στεργιούλας Κωνσταντίνος, Λάζος Μυλ., Γεράκης Πασ., Φισκατόριος Κωνσταντίνος, Καραλής Μεν., Κωνσταντινούδης Γεώργιος, Παραθυράς Μιλ., Καραγιαννιός Γεώργιος, Ράγκος Παντ., Λασκαρίδης Χρ., Λαούμης Ιωάννης, Ψωμάς Κωνσταντίνος, Πανούτσης Κωνσταντίνος, Κασιμαθέας Σταυρ., Παπαγρηγορίου Ζαχ., Ανής Χρ., Παπαδημητρίου Θεμ., Σιωπίδης Λεων, Κωνσταντινούδης Μοναχ., Στράτος εκ Μυτιλήνης.
▪ Εκτελέστηκαν σε άλλα χωριά της Κασσάνδρας: Μουρατίδης Ιορδάνης, Τσεκούρας Αστέριος, Σκαρμούτσος Νικόλαος, Μαρτίνης Μιχάλης, Καμβουράνης Ζαφ., Δελημαράς Αστέριος, Σκυφτούλης Επαμεινώνδας, Μπαχάνος Ευάγγελος, Βιολέτης Χρήστος
▪ Εκτελέστηκαν στο στρατόπεδο Παύλου Μελά στις 6/6/1944: Σταμπουλής Ιωάννης, Μάργαρης Δημήτριος, Σκυφτούλης Ιωάννης, Κωνσταντινούδης Γεώργιος, Παπανικολάου Παναγιώτης.
▪ Πέθαναν όμηροι στη Γερμανία: Μενέλαος Παπαδημητρίου, Γρηγόρης Βογιατζής, Νικόλαος Νάτσος, Αστέριος Μακρής, Κιμ. Λειβαδιώτης, Δημήτρης Τσαγκαρόπουλος, Αλέξανδρος Παπαμιχαήλ, Δημήτρης Τσατσαρώνης, Δημήτρης Παρθενιώτης, Δημήτρης Χαλκιάς, Ιωάννης Βρασταμινός, Ανδρέας Κοκοβίνος, Ιωάννης Παπανικολάου, Βασίλης Δρέπας, Αστέριος Μαυρουδής, Δημήτρης Ματσιώλας.
